Couleurs Sud is een fairtradewinkel in het Waals-Brabantse Court-Saint-Etienne. Meer dan tien jaar geleden zijn twee leraren voluit voor dit project gegaan. Nu verkopen ze kleding, juwelen, ambachtelijk vervaardigde producten en een uitgebreid gamma voedingswaren aan klanten uit de buurt. En dat alles in een gemoedelijke sfeer.
Wanneer een klant bij Couleurs Sud over de vloer komt, krijgt hij of zij een kopje thee aangeboden. Dat is misschien een detail, maar het schetst wel de gezellige sfeer die heerst in de winkel van Serge et Nadia Lenaerts. Het is een ongedwongen plek waar je goede tips meekrijgt en waar je gerust ideeën kunt uitwisselen.
“Wij stonden vroeger allebei in het onderwijs. We reisden af en toe naar India en daar is het idee gerijpt om een winkel in fairtradeproducten op te starten”, vertelt Serge Lenaerts. “We hebben wel vijf jaar nagedacht voor we effectief met de winkel gestart zijn. Ik heb vele jaren als vrijwilliger gewerkt in een Oxfam-winkel en was de spil van een andere Wereldwinkel in het Brusselse college waar ik lesgaf.” Hij is dus al heel lang met eerlijke handel bezig en is niet over één nacht ijs gegaan.
Toen Serge en Nadia in contact kwamen met artisanale juwelenmakers in India, dachten ze aanvankelijk alleen deze producten aan te bieden en hun job in het onderwijs te behouden. Maar op aanraden van andere mensen die actief waren in fair trade besloten ze kleding en ambachtelijke producten aan hun gamma toe te voegen. “Met juwelen heb je een piekverkoop rond de feestdagen maar de rest van het jaar heb je weinig omhanden. Je diversifiëren betekent automatisch zwaardere investeringen en een grotere winkel en je moet ook eigen middelen aanspreken. En toch hebben wij voor die optie gekozen”, zegt Serge Lenaerts. Eerst namen ze een jaar verlof zonder wedde om lessen bedrijfsbeheer te volgen, te onderhandelen met leveranciers en de winkel te kopen. Daarna pas was Couleurs Sud klaar om zijn deuren te openen.
De zaak is sinds december 2002 gevestigd in de buurt van het station van Court-Saint-Etienne. Met zijn warme kleuren, rustgevende muziek en een grote verscheidenheid aan fairtradeproducten nodigt de winkel uit tot een ontdekkingstocht. Hier neem je rustig de tijd om alles te bekijken, te voelen, te besnuffelen, om het verhaal achter het product te vernemen. “Het was niet de bedoeling om een winkel van dertien in een dozijn te openen maar om eerlijke en biologische producten te promoten. Onze aanpak is anders dan die van een winkelier die alleen maar uit is op winst”, voegt Serge eraan toe.
Een brede waaier producten
Tegenwoordig vind je bij Couleurs Sud een brede waaier producten uit eerlijke, solidaire of ethische handel: ambachtelijk vervaardigde artikelen, zilveren en fantasiejuwelen, decoratieve voorwerpen en voedingswaren. Verder is er een ruim assortiment kleding. Die kleren komen hoofdzakelijk uit India en Nepal terwijl de rest uit verschillende landen afkomstig is: Ecuador, Namibië, Indonesië, de landen rond de Sahara… De zilveren juwelen zijn dan weer van bij een Mexicaanse vrouwencoöperatie.
De meeste voorwerpen komen via erkende fairtradespelers maar soms ook via rechtstreekse contacten die Serge en Nadia aanknopen met producenten die ze op hun reizen ontmoeten. “Zo waren wij bijvoorbeeld in Ecuador en logeerden in een dorp waar de bewoners heel fijn aardewerk vervaardigen volgens oeroude tradities. Een andere stam maakt juwelen van zaden. Wij hebben hun producten gekocht om hen te steunen want hun territorium wordt onder de voet gelopen door oliebedrijven. Om hun advocaten te betalen en hun zaak te bepleiten, kunnen alleen het ecotoerisme en hun ambachtelijke producten voor inkomsten zorgen.”
Naast eerlijke producten uit het Zuiden vind je in de winkel nu ook producten uit het Noorden, vooral voedingswaren: een zeventigtal lokale biersoorten, wijn en olie uit de landen rond de Middellandse Zee. “In 2008 begonnen we ons gamma voedingsproducten uit te breiden, omdat de mensen door de crisis voor feesten of verjaardagen veeleer kleine voedingswaren cadeau doen dan kleren die duurder zijn. De crisis blijft maar aanslepen en het publiek heeft vandaag nog steeds moeite met duurdere stukken, zoals kleren. De gestage, maar trage, ontwikkeling van eerlijke handel maakt dat de producten makkelijker verkrijgbaar zijn, zeker de etenswaren. “Nu bieden meer en meer winkels eerlijke producten aan maar wij werken liever in synergie dan dat we elkaar beschouwen als concurrenten. Wij bieden gelijkaardige producten aan maar zijn niet per se actief in dezelfde regio, dus doen we elkaar geen concurrentie aan. Op die manier is het ook makkelijker om een product te vinden. Het feit dat verschillende winkels het aanbieden, maakt het ook geloofwaardiger”, legt Serge uit.
Eerlijk en bio, onafscheidelijk
Bij Couleurs Sud is het gamma voedingsproducten volledig biologisch. Voor Serge en Nadia zijn ‘eerlijk’ en ‘biologisch’ onlosmakelijk verbonden. Beide gaan samen, dat geldt voor voedingswaren maar ook voor de rest. “Neem nu bijvoorbeeld katoen. Dat is een regelrechte ramp voor de mensen en voor het milieu omdat er gigantische hoeveelheden pesticiden worden gebruikt. Er moeten meer biologische alternatieven komen, zeker omdat de kwaliteit beter is wat de verf en de weerstand van de vezels betreft”, zegt Serge Lenaerts.
Volgens hem zullen op de lange duur winkels met eerlijke en biologische producten nog nauwer samenwerken om de klant een globaal samenhangend gamma aan te bieden. “Ideaal gezien zouden we buurtwinkeltjes moeten hebben die al deze producten aanbieden. Dat is een sociaal en economisch samenhangend model, in tegenstelling tot de logica van de grootwarenhuizen.” Ook de eerlijke Noord-Noordhandel zal zich noodgedwongen ontwikkelen.
n de loop der jaren zagen Serge en Nadia dat de mensen steeds positiever gaan staan tegenover fair trade. “Je voelt dat ze solidair zijn. Het bewijs is dat onze klantenlijst steeds langer wordt”, lacht Serge. Ook al volgt het zakencijfer deze tendens niet altijd, toch kan de interesse voor een andere soort handel het koppel motiveren. “In de westerse landen hebben wij soms de pretentie te geloven dat we de landen van het Zuiden een ontwikkelingsmodel bijbrengen. Eerlijke handel bewijst dat de producenten uit het Zuiden een maatschappijmodel en structuren hebben die niet alleen goed werken maar die ook milieuvriendelijk zijn. Natuurlijk zijn het eenvoudige structuren maar wij kunnen er een voorbeeld aan nemen. Los van het commerciële kunnen zij ons ook andere waarden doorgeven. Dat is waarschijnlijk waarnaar onze klanten op zoek zijn wanneer ze producten kopen die van heel ver komen: een culturele uitwisseling waar wij beter van worden.”
Serge en Nadia halen een groot deel van hun motivatie uit deze waarden. “Zo dragen we ons steentje bij tot een betere samenleving” vat Serge Lenaerts het samen.
