KrisKras vzw mag dan wel een kleine speler in de Vlaamse reissector zijn, de organisatie doet het erg goed. Bovendien blaast ze dit jaar twintig kaarsjes uit. Van CO2-compensatie tot een meer verantwoord waterverbruik: coördinatrice Nele Decoodt laat ons kennismaken met de visie en waarden van deze bijzondere touroperator.
Nele verwelkomt ons in een gezellig herenhuis in hartje Gent. Een kamer volgestouwd met kampeermateriaal wijst erop dat hier geen luxereisjes aan de man worden gebracht. Het reisbureau is ontstaan vanuit de Belgische Jeugd Karavaan, een landelijke jeugdorganisatie.
“Onze doelstelling was toen – en is nog steeds – om mensen te leren hoe ze duurzaam kunnen reizen. We organiseerden in eerste instantie jongerenkampen en busreizen naar onder andere Parijs. Stilaan zijn we geëvolueerd naar een duurzame touroperator. De drie Ps vormen het vertrekpunt: respect hebben voor People, Planet en Profit. Uit ecologische overwegingen bestaat de hoofdmoot van onze reizen uit Europese bestemmingen, maar we bieden ook enkele verre reizen aan waarbij het economische en sociale aspect meer een rol spelen. Zo schreeuwt de Indonesische bevolking tien jaar na de tsunami om toeristen zodat de economie weer aangezwengeld wordt. Ook in Sharm el Sheikh voelt de lokale bevolking het wanneer toeristen wegblijven.”
Vanuit de idee dat wat toeristen uitgeven ter plaatse niet mag wegvloeien, is het de missie van KrisKras om tegengewicht te bieden en ervoor te zorgen dat de uitgaven van toeristen ten goede komen van de lokale bevolking. De reisbegeleiders hebben op dat vlak een grote verantwoordelijkheid. Terwijl de vaste medewerkers de reis van op kantoor zo goed mogelijk voorbereiden, is het de taak van de reisbegeleiders om na te gaan of de inkomsten goed terechtkomen door te communiceren met de bevolking. Zij doen dit op vrijwillige basis, maar krijgen wel een opleiding van KrisKras waarbij ze leren hoe ze mensen tools rond duurzaamheid kunnen aanreiken, zonder met het vingertje te wijzen. “Wij ondersteunen de begeleiders met vormingen, zoeken publicaties op en brengen hen met elkaar in contact.“
“We beseffen dat het ‘weglekpercentage’ erg hoog is, maar doen daarom zo veel mogelijk kleine pensions en lokale marktjes aan in plaats van hotel- en winkelketens. Activiteiten op reis, zoals het bezoeken van minderheidsgroepen, zijn bij voorkeur community based. Hierbij genereert de gemeenschap inkomsten door zelf een toeristisch product aan te bieden. Idealiter worden de inkomsten eerlijk verdeeld en geïnvesteerd in bijvoorbeeld onderwijs en sanitaire voorzieningen.”
Duurzaamheid troef
Een veelgehoorde kritiek is volgens Nele dat duurzaam reizen een contradictie op zich zou zijn. “KrisKras probeert zo weinig mogelijk vliegreizen aan te bieden. Onze trein- en fietsreizen zitten weer in de lift en bij ons kun je ook terecht voor een zeilreis. Onze gouden regel: voor reisafstanden kleiner dan 1500 km reizen we per minibus.”
Voor de verdere bestemmingen heeft KrisKras de wereldkaart opgedeeld in ringen op basis van reisafstand. Ze bieden geen reizen aan naar de buitenste ring waarin onder andere Australië, Nieuw-Zeeland en Patagonië liggen. Nele legt uit: “We berekenen de verblijfsduur op basis van de reisafstand naar de bestemming: hoe verder je op reis gaat, hoe langer je moet blijven. In de buitenste cirkels zouden we dus te lang moeten verblijven. Elke nieuwe reis wordt bij ons onderworpen aan de duurzaamheidmeter. Die houdt rekening met een eventuele binnenvlucht, de afgelegde afstand per dag, enzovoort. Op die manier willen we mogelijkheden scheppen om mensen te laten nadenken over elke stap die ze zetten op reis. Het gaat erom dat mensen gaan reflecteren en zelf hun attitude aanpassen.”
KrisKras gaat ervan uit dat duurzaam toerisme maar mogelijk is als mensen geïnformeerd zijn. “Vóór elke reis is er een ontmoetingsmoment met de reisbegeleiders en de deelnemers. Zo leren ze niet alleen elkaar kennen, maar ook het land waar ze heen gaan: welke taal er wordt gesproken, waarmee je wordt geconfronteerd, of er kans is op een cultuurshock, enzovoort. We merken dat het bewustzijn veel groter is dan vroeger. Fairtradeproducten zijn al een tijdje geen marginaal product meer en worden in bijna elke supermarkt verkocht. Geen wagen hebben is in bepaalde sociale kringen een statussymbool.”
Nele plaatst deze evoluties naast de ontwikkelingen in de toeristische sector, wat blijkbaar een heel ander verhaal is. “Het is de snelst groeiende business met een aantal negatieve ontwikkelingen: mensen gaan steeds meer, steeds korter en steeds verder op reis. Veel en ver reizen is nog steeds een statussymbool. Vergeleken met elkaar rijmen de genoemde ontwikkelingen niet helemaal en zijn ze zelfs pervers. Het zijn vaak net ecologisch bewuste mensen (die bv. groene producten gebruiken, hun kinderen bewust opvoeden, zonnepanelen hebben …) die het verst op reis gaan. Mensen uit een lagere sociale klasse die hun vakantie doorbrengen op een camping aan de Belgische kust zijn in die zin duurzamer.”
Water en lucht als kostbaar goed
De KrisKras-medewerkers zetten hard in op alternatieve vormen van duurzaamheid. “Dankzij de Gold Standard kunnen we berekenen hoe we de door ons veroorzaakte CO2-uitstoot kunnen compenseren. Wereldwijd zijn er maar drie organisaties die zich hierop toeleggen waaronder CompenCO2, een initiatief van de Belgische milieu- en Noord-Zuid-beweging. Hoewel deze organisatie niet lang heeft standgehouden en we dus geen bedragen meer kunnen doorsturen naar haar werking hanteren we nog wel haar berekeningsmethode. Voor elke KrisKras-reisbegeleider maken we het berekende bedrag over aan een project naar keuze, meestal Vredeseilanden. Aangezien het om veel geld gaat, laten we deelnemers zelf beslissen of ze compenseren of niet. Om je een idee te geven: voor een vliegreis naar Peru betalen we 167 euro voor de reisbegeleider. Om een reis naar de Provence per minibus te compenseren tellen we ‘slechts’ 12 euro neer. Vredeseilanden investeert op zijn beurt in projecten die de CO2-uitstoot moeten doen verminderen.”
Dat water een kostbaar goed is, behoeft geen verdere uitleg. Reden te meer voor KrisKras om ook hierop volop in te zetten. “Weinig mensen zijn zich ervan bewust dat Spanje tijdens de zomermaanden een tekort heeft aan drinkwater waardoor het per schip moet worden aangevoerd. De komende decennia zal dit probleem alleen maar nijpender worden. Een Vlaming verbruikt gemiddeld 120 liter water, op reis verdubbelt dat. Een immens verschil met Ghana waar per persoon gemiddeld 10 liter per dag wordt verbruikt. Als individuele reiziger kan je je voornemen om bewuster met water om te gaan, maar dat is slechts een druppel op een hete plaat”, meent Nele. Deelnemers hiertoe verplichten lijkt haar zinloos, maar elke reiziger vijf euro extra aanrekenen kan wel iets betekenen. Op het einde van het jaar verdubbelt de touroperator het opgehaalde bedrag en schenkt het aan ngo en partner Protos die zich inzet voor verantwoord waterverbruik.
Grotere oorden
Op de vraag hoe de zaken ervoor staan bij KrisKras is Nele erg optimistisch. “We kunnen waarmaken wat we willen en zetten steeds meer in op het duurzaamheidsverhaal. Dat moet ook want wie zichzelf pionier noemt, moet het ook proberen te blijven. We moeten er alleszins creatief mee omgaan. 18-30-jarigen besteden nog steeds graag geld aan onze reizen. Het feit dat we letterlijk uit onze voegen barsten en naar grotere oorden moeten verkassen, zegt genoeg.”
