Duurzaam reizen voor jong en oud met een flinke dosis avontuur: daar staan Joker en Anders Reizen voor. Daarnaast geven zusterorganisaties ViaVia Tourism Academy en Karavaan samen vorm aan het maatschappelijk verantwoorde luik van de organisatie. Duurzaamheidscoördinator Greet Huybrechts heeft Joker mee zien uitgroeien tot een touroperator met negen reiskantoren in Vlaanderen en trotse eigenaar van een Travelife-certificaat.
Greet Huybrechts ontvangt ons in het hoofdkantoor van Joker. Het uitnodigende open werklandschap op een boogscheut van het station van Mechelen oogt als een aangename werkplek. Gestart als een kleine touroperator stelt Joker vandaag meer dan 60 mensen te werk. Greet vertelt hoe het allemaal begon. “In 1968 reizen enkele Leuvense economiestudenten per bus naar Moskou. Onderweg worden ze geconfronteerd met de Koude Oorlog en het IJzeren Gordijn. Onder andere in Polen en het toenmalige Tsjecho-Slowakije rommelt het op dat moment.”
“Op die reis ontstaat de goesting om te blijven reizen. Daarom richten ze in 1971 reisbegeleidersorganisatie vzw Jest (Jeugd en Studenten Toerisme) op, de voorganger van het intussen 400 begeleiders tellende Karavaan vzw. In 1981 verzamelen 36 begeleiders van Jest het nodige kapitaal om reisorganisatie Joker boven de doopvont te houden. 83 % van de aandelen is vandaag nog steeds in handen van de oorspronkelijke oprichters. Joker hangt dus niet af van andere grote spelers of internationals. De vier oorspronkelijke pijlers – ontmoeting, openheid, verwondering en gelijkwaardigheid – zijn nog even actueel als bij het prille begin. Op vraag van de stichter van Anders Reizen, die in 2001 met pensioen gaat, neemt Joker het bedrijf over. Anders Reizen bestaat wel op zich en behoudt zijn eigen identiteit. De organisatie is gespecialiseerd in wandelreizen.”
Vandaag de dag biedt Joker een waaier van groepsreizen aan, samen goed voor ongeveer 3000 deelnemers per jaar. “Joker Avontuur is een formule op maat van avonturiers van alle leeftijden. Voor jongeren van 18 tot 26 jaar is er het Go-26-programma, voor 46-plussers de Kaap 46-brochure. Ook citytrippers komen aan hun trekken met de Joker CityMix. Joker Sneeuw, SportWeg en Kookreizen vervolledigen het aanbod. Daarnaast kun je bij Joker ook terecht voor individuele reizen, groepsreizen in internationaal gezelschap en trips met de Nederlandse touroperator Sawadee.”
ViaVia-netwerk
In 1995 opent het allereerste ViaVia Joker Reiscafé in Heverlee zijn deuren, gevolgd door één in Yogyakarta (Indonesië) en 14 andere Reiscafés op 4 continenten. Ze vormen een netwerk van ontmoetingsplaatsen in de hele wereld voor de lokale bevolking en de individuele reiziger.
“Toerisme kan een hefboom zijn voor de lokale economie en is een sterk wapen in de strijd tegen de armoede, een van de Millenniumdoelstellingen. Omwille daarvan en om onze kennis over duurzaam toerisme te verspreiden, hebben we in 2001 Living Stone Dialoog – de huidige ViaVia Tourism Academy – opgericht”, legt Greet uit. “We bieden onder andere opleidingen aan rond interculturaliteit, innovatief toerisme, management en de ontwikkeling van een toeristisch beleid voor overheden. Zo is een collega laatst afgereisd naar Mozambique om er een volwaardige opleiding rond toerisme op punt te stellen. Van de projecten in het Noorden neem ik een deel voor mijn rekening. Ik coördineer onder andere het lerend netwerk Duurzaam en Innovatief Toerisme, waarmee we ons enerzijds richten tot alle docenten van de Nederlandstalige bachelors Toerisme en Hotelmanagement en anderzijds tot alle leerkrachten van de 41 secundaire toerismescholen. Jaarlijks organiseren we minimum drie thematische studiedagen. Enkele thema’s van voorbije studiedagen zijn duurzaam toerisme als marketing- en communicatietool, innovatieve streekproducten en tewerkstelling en duurzame festivals. Verder beheren we een digitaal platform waarop we zo veel mogelijk materiaal willen aanreiken.”
Projetenfonds
Voor de respectievelijk tiende en twintigste verjaardag van Joker en Karavaan is het Projectenfonds opgericht. Per klant schenkt Joker een bepaald bedrag aan het fonds, Karavaan doneert een percentage van het lidgeld. “Het Projectenfonds heeft heel uiteenlopende projecten gefinancierd, vaak op aanraden van de reisbegeleiders zelf. In vele gevallen hebben ze ter plaatse musea helpen oprichten om bepaalde tradities te kunnen bewaren. In Bolivia hebben onze begeleiders een alfabetiseringsproject op poten gezet voor mijnwerkersvrouwen. Verder waren er projecten om de werkomstandigheden te verbeteren voor de dragers die toeristen assisteren bij het beklimmen van de Kilimanjaro in Tanzania.“
Sinds 2010 concentreert het projectenfonds zich opnieuw op zijn core business: het toeristisch product en het opleiden van reisbegeleiders. “Daarom hebben we het Projectenfonds uitgebreid met de ViaVia Tourism Academy en de Reiscafés. Reisbegeleiders die door de Academy zijn opgeleid, leiden op hun beurt zowel reisgidsen als lokale touroperators op. Zo organiseren we sinds 2002 onder andere een Joker Go-26 reis samen met de Professional Tourguide School (PROTS) in de Tanzaniaanse stad Arusha. De hele reis wordt begeleid door Tanzaniaanse studenten in het kader van hun stage. De deelnemers logeren ook een lang weekend bij Tanzaniaanse families. De samenwerking met PROTS wordt vanaf 2014 dieper uitgewerkt. Het is de bedoeling dat er in de toekomst een wederzijdse vorming komt waarbij ervaring en kennis worden uitgewisseld.”
Ook in thuisbasis Mechelen is Via Via Tourism Academy actief op het vlak van sensibiliseren en informeren: tot eind 2014 zetten de organisatie en de stad hun schouders onder het interculturele project Café Herman. “Via deze vzw richten we ons op ondernemers van allochtone afkomst in Mechelen. Vele van hen geven hun zaak immers al snel op. Voornaamste reden hiervoor is dat ze vaak niet op de hoogte zijn van de verschillende informatiekanalen. Daarom voorzien wij hen van informatie: hoe werk je klantgericht, innovatief, duurzaam enzovoort. Want ook zij kunnen met hun zaak een troef vormen voor de stad als toeristische trekpleister.”
Planet, people, profit & pleasure
“Ik ben ervan overtuigd dat we via deze weg grootse dingen kunnen bereiken”, benadrukt de duurzaamheidscoördinator. “Onze opleidingen en de impact die we hebben op het vlak van sensibilisering rond duurzaamheid geven Joker zijn eigenheid en uniciteit. Alle vormen van toerisme zouden zo duurzaam mogelijk moeten zijn, maar duurzaam genoeg bestaat natuurlijk niet. Het is altijd een evenwichtsoefening tussen de vier P’s, Planet, People, Profit en Pleasure. Bij de ene beslissing weegt de ene ‘P’ meer door dan de andere. Je kunt maar spreken van duurzaam toerisme als zowel de overheid, de media, het onderwijs, de lokale bevolking, de toerist, de reissector en ngo’s op dezelfde golflengte zitten en samenwerken.”
In januari heeft Joker als eerste Belgische touroperator een Travelife-certificaat gekregen, dat zowel intern als extern duurzaam beleid prijst. Deze internationale, op de Global Sustainable Tourism Criteria (GSTC) gebaseerde erkenning, is opgesteld in samenspraak met de World Tourism Organization (UNWTO). “Om dit certificaat te krijgen, hebben we aan de hand van een lijvig dossier moeten bewijzen dat we aan wel meer dan 150 duurzaamheidscriteria voldoen. Hierdoor beseffen we dat we al heel wat hebben bereikt, maar dat er ook nog heel veel voor verbetering vatbaar is. Bovendien beginnen steeds meer inwoners van opkomende landen te reizen en zou het goed zijn dat ze dit op een zo duurzaam mogelijke manier aanpakken. Daarom vind ik het zo belangrijk dat ook grote touroperators met duurzaamheid bezig zijn.”
