De Belgian Fair Trade Federation (BFTF) omschrijft zichzelf als het Belgisch platform voor eerlijke handel. Het werd na twee jaar grondige voorbereiding opgericht in 2010 en telt 13 effectieve en 4 waarnemende leden.
Het idee van een Belgisch fairtradeplatform naar Frans voorbeeld (www.commercequitable.org) speelde al een tijdje door het hoofd van heel wat spelers uit de sector. Ook van overheidswege kwam de vraag naar een gesprekspartner die de sector vertegenwoordigt. Tot dan (en tot nog toe) bestond er immers geen juridisch kader dat eerlijke handel definieert en reglementeert.
Het nieuwe platform wordt ondersteund door Waals minister van Economie Jean-Claude Marcourt en heeft drie doelstellingen: a) de sector vertegenwoordigen, b) bedrijven begeleiden die zich op fair trade willen toeleggen, c) de leden promoten, het publiek informeren en sensibiliseren rond eerlijke handel.
Strenge toetredingscriteria
Wil een bedrijf lid worden van het platform, dan moet een bepaald percentage van zijn omzet fair trade zijn: 75 % voor invoerders, groothandelaars en verwerkers, 60 % voor de kleinhandel. Maar hoe onderscheiden we fair van niet-fair? De vraag stelt zich niet voor producten die een keurmerk dragen. Voor andere producten werd geopteerd voor de benadering die de productieketen certificeert volgens de tien criteria van de WFTO (World Fair Trade Organization).
BFTF heeft momenteel 13 effectieve leden, stuk voor stuk gevestigd in Wallonië en Brussel. Latino Fierros, Optimart, La Pachamama, Ozfair, Café Chorti, Couleurs Sud, D’ici D’ailleurs, Miel Maya, Maya Fair Trade, Oxfam-Magasins du Monde, Ethiquable, Belvas en Tiksy Import. Vier andere, zoals het Trade for Development Centre, hebben het statuut van waarnemer. Labels kunnen geen lid worden want dan zouden ze zowel rechter als vragende partij zijn.
Service aan de leden boven alles
Sinds de oprichting heeft de federatie al een aantal leden verloren omdat sommigen helaas moesten afhaken wegens de crisis. “Onze toetredingscriteria zijn tamelijk streng. Die criteria laten enkel spelers toe met fair trade als hoofd-, en niet als bijkomende activiteit”, zo zegt Claire Cambier, de huidige coördinator. “Doordat we klein zijn kunnen we tegemoet komen aan ieders behoeften”.
Wat houdt het werk van de Belgian Fair Trade Federation concreet in? Eerst en vooral biedt ze haar leden diensten aan, zoals opleidingen en ontmoetingen. In 2013 werd een Business Day georganiseerd om handelsbetrekkingen tussen de verschillende leden van de federatie aan te moedigen. “Onze leden willen contacten leggen, een netwerk opbouwen”, vertelt Coline Van de Kerckhove, projectleider van het platform. Ze haalt een ander voorbeeld aan: het opzetten van een collectief – waartoe nu ook niet-leden behoren – voor de verkoop van niet-voedingswaren. Die groep is ondertussen volledig autonoom geworden en organiseert regelmatig groepsverkopen in het Brusselse Centre des Tanneurs.
Business is business
“Wie zich lanceert in de eerlijke handel heeft een droom en streeft bepaalde waarden na. Maar daarna is het toch gewoon business. En die mensen staan er vaak alleen voor. Ze doen alles in hun eentje. Daar komt de federatie tussen en biedt opleidingen aan, na eerst de noden en de vragen van zijn leden af te tasten.”
Een ander voorbeeld van dienstverlening aan de leden die het business-aspect illustreert dat BFTF aandraagt: de audit. Zes winkels (twee Oxfam-Magasins du Monde, Chorti, Belvas, Couleur Sud en Ozfair) werden op die manier doorgelicht door een externe expert over presentatie, toegankelijkheid, onthaal, of ze de klant kunnen verleiden en aan zich binden, enz.
De consument sensibiliseren en de leden promoten is een andere belangrijke opdracht van de federatie. Naast debatten, aanwezigheid op sociale netwerken en in de media, organiseert de BFTF ook bijvoorbeeld het Feest van de Fair Trade ter gelegenheid van de World Fair Trade Day waarop het publiek wordt uitgenodigd om de spelers uit de eerlijke handel te ontmoeten. In 2014 vond het Feest plaats in Luik. Bezoekers konden er fairtradeproducten proeven en kopen, meedoen met ludieke animaties, een spektakel bekijken, een causerie of een concert bijwonen, een hapje en een drankje nuttigen, enz.
De crisis brengt een collectieve bewustwording op gang
Net als vele fairtradespelers heeft ook het platform te kampen met financiële moeilijkheden. Het wordt weliswaar voor 100 % gesubsidieerd door het Waalse Gewest en het stelt twee mensen tewerk. Maar om in hun opzet te slagen, moeten ze vaak roeien met de riemen die ze hebben. Dus is er geen ruimte om echt aan lobbywerk te doen bij de instellingen. In de plaats daarvan houdt de BFTF haar leden op de hoogte van de nieuwe wetgevingen, zoals de ESE-normen (die staan voor milieuvriendelijk, sociaal en ethisch) en die voortaan in elke offerteaanvraag voor overheidsopdrachten van het Waalse Gewest moeten worden opgenomen.
Hoe zien de spilpersonen van de federatie de toekomst van de eerlijke handel tegemoet? “Ik zie geen radicale veranderingen voor de komende jaren. Eerlijke handel zal stilaan een plaatsje op de markt veroveren. De houding van de mensen is aan het veranderen”, analyseert Claire Cambier. “De crisis heeft bepaalde dingen duidelijk gesteld. Als we zo doorgaan, loopt het slecht af met de wereld. Welke alternatieven zijn er? Wel, onder andere eerlijke handel”, gaat Coline Van de Kerckhove verder. “Maar eerlijke handel kan alleen werken als er ook consumenten zijn die de producten kopen”, besluit de coördinator.
En in het Noorden?
Een andere bron van inspiratie en denkwerk binnen de federatie is de eerlijke Noord-Noordhandel. Momenteel beantwoordt die niet aan de toelatingscriteria van het platform omdat ze gebaseerd zijn op de historische definitie van eerlijke handel, namelijk een Noord-Zuidhandel die onder andere een gewaarborgde minimumprijs vastlegt en een premie toekent bestemd voor de ontwikkeling van de gemeenschap waartoe de producenten behoren. “Hoewel de producten uit het Noorden en het Zuiden elkaar gewoon aanvullen”, relativeert Claire Cambier. Dus blijft de deur op een kier staan voor eerlijke producenten uit het Noorden.
Tot de externe opdrachten van de Belgian Fair Trade Federation behoort integratie in internationale netwerken. Natuurlijk werkt ze al nauw samen met sommige leden van de WFTO (World Fair Trade Organization), de internationale federatie die de eerlijke handel ondersteunt gebaseerd op ‘ketens’ i.p.v. op bepaalde producten. Maar de grootste wens van de oprichters en aanstuurders van het Franstalige platform is toch om ook de Vlaamse fairtradespelers te kunnen verwelkomen zodat de federatie representatief wordt voor heel het land.
