C’est à quelques mètres à peine de la gare de Leuven que vous pouvez réserver, à l’agence de voyages Reispunt, le voyage de vos rêves, et déguster juste après un « petit noir » équitable au point café Fair Trade adjacent. Si l’agence de voyages propose littéralement des formules pour tous les goûts, ce sont surtout les voyages nature de Tierra qui sautent aux yeux dans la brochure imprimée à l’encre végétale.
Om de leemte in het aanbod van de toen bestaande reisbureaus op te vullen, ging Tierra twintig jaar geleden van start. Oprichter en verantwoordelijke Willy Paquay doet het verhaal van de organisatie: “Geen enkele touroperator legde toen de link met natuurbeleving. Aangezien je destijds nog een licentie moest hebben, zijn we begonnen als vzw en werkten we samen met een ander reiskantoor. Onze partner verkocht onze reizen, wij voerden promotie en stonden in voor de organisatie ervan.” Kleinschalige themaweekends in samenwerking met het tijdschrift Feeling rond ‘Geluiden in het bos’ vormden toen het aanbod van Tierra. “Beleving was daarbij het sleutelwoord: ’s nachts het bos in gaan en stilstaan bij alle hoorbare geluiden.”
“In samenwerking met Wielewaal, het latere Natuurpunt, zijn de weekends stilaan geëvolueerd naar Europese en verre reizen. Van meet af aan staat Tierra mee in voor vogel- en natuurgroepsreizen naar alle windstreken voor de Natuurpuntleden. Intussen vormen groepsreizen met een freelance, in natuur gespecialiseerde reisgids – eventueel in combinatie met een lokale gids – onze core business. De insteek is intussen uitgebreid naar een combinatie van natuur, cultuur en lokale bevolking. Daarnaast stellen we ook reizen samen voor individuele reizigers. De trend is immers niet meer om in groep te reizen, maar wel samen met het gezin of de familie, met vrienden of als koppel. Mensen willen met dezelfde inslag reizen, maar niet zelf een hele reis in elkaar boksen”, vat Paquay samen.
Van safari tot anti-walvisvangstcampagne
Sobere maar comfortabele charmehotels als accommodatie, geen al te zware wandelingen of te avontuurlijke programma’s: Tierra stelt alles in het werk om zo veel mogelijk tijd te kunnen besteden aan het observeren van de natuur. “Automatisch trek je dan een oudere doelgroep aan. Groepsreizen voor 50-plussers zijn dan ook onze specialiteit. Met Wielewaal werd er traditioneel in grote groepen per autobus gereisd. Intussen houdt Tierra vast aan een klein reisgezelschap van maximum zestien personen voor Europese reizen en twaalf reizigers voor verre bestemmingen. We houden de groepen beperkt deels omwille van de duurzaamheid, maar ook om ten volle van de natuur te genieten. Plaatselijke dorpjes staan veel minder op stelten als een select groepje er verblijft dan wanneer je in groten getale reist”, legt Paquay uit. Bovendien zijn de verplaatsingen ter plekke op die manier veel gemakkelijker te regelen. Hoewel wandelen meestal centraal staat, is de minibus een logische en praktische keuze om rond te reizen. “Alles hangt van de bestemming af: in Extremadura (Spanje) verblijven we een hele week op één plaats omdat we van daaruit heel wat bezienswaardigheden kunnen bereiken. In Roemenië daarentegen logeren we op een hotelboot in een deltagebied die zich telkens ’s nachts verplaatst.”
Dat duurzaam toerisme geen evidentie is, beaamt Paquay: “Eigenlijk staat duurzaam reizen gelijk aan thuis blijven. In dit opzicht heeft Tierra gekozen voor de pragmatische aanpak. Je kunt er niet om heen dat er veel gereisd wordt. Deze realiteit proberen wij aan te wenden om bepaalde waarden en ideeën mee te geven met de reiziger, zodat hij niet alleen iets bijleert maar tegelijkertijd ook een mooie tijd beleeft. Door van de natuur te genieten, krijg je er immers ook respect voor. In de natuur zijn er sowieso enkele vanzelfsprekende spelregels waaraan je je moet houden, zoals afstand houden van dieren, dieren niet storen, op de paden blijven en bepaalde gebieden niet betreden tijdens het broedseizoen. Concrete voorbeelden zijn walvis- en andere safari’s: hoewel velen toch zo dicht mogelijk bij de dieren willen komen om ze te kunnen fotograferen, houden wij het been stijf en blijven we op een afstand. Hierin hebben onze reisbegeleiders, die overigens zelf dagelijks met natuurbeheer bezig zijn of bij Natuurpunt werken, een grote verantwoordelijkheid.” In sommige gevallen gaat Tierra een stapje verder. “Aangezien Ijsland tot onze bestemmingen behoort en walvisvangst er nog steeds voorkomt, hebben we in het verleden samen met het WWF en enkele andere touroperators internationaal campagne gevoerd om de regering onder druk te zetten. Ijsland valt erg goed in de smaak bij reizigers en dus kozen we ervoor om in plaats van een boycot verantwoorde walvistrips te ondersteunen en petities te organiseren.”
Duurzaam toerisme gaat voor Paquay verder dan het ecologische aspect alleen. Ook de lokale economie en bevolking zijn belangrijke factoren om rekening mee te houden. “We werken alleen met begeleiders die de bestemming door en door kennen. Zo spreekt onze man in Indonesië naast het Bahasa ook lokale dialecten waardoor hij kan samenwerken met lokale contactpersonen en beter kan nagaan wat er met de inkomsten gebeurt. Voor verre bestemmingen zoeken we steeds lokale partners – onze Portugese partner is vergelijkbaar met Natuurpunt – die onze filosofie delen. Zij staan in voor de accommodatie en het transport. Grote concerns zijn uit den boze.” Een andere vorm van duurzaamheid is volgens Paquay aandacht besteden aan de lokale keuken. “Vaak houden mensen te hard vast aan de keuken die ze gewend zijn. In Indonesië gaat de reisleider met de groep vis kopen op een plaatselijke markt, die dan in een lokaal restaurantje op traditionele wijze wordt bereid. Op die manier leer je een land niet alleen kennen door ernaar te kijken, maar ook door er letterlijk van te proeven.”
Pragmatisme en respect
Volgens Paquay is het een taak van overheden om te waken over duurzaam toerisme. “Op vliegtuigbrandstof wordt bijvoorbeeld nog altijd geen taks geheven. Je mag dat niet overlaten aan particuliere initiatieven van klanten die bewust willen reizen. Als je een eerlijke prijs wil voor een ticket moet je die taks doorrekenen. Door de opkomst van lowcostmaatschappijen zijn de prijsverhoudingen helemaal scheefgetrokken. Dat is de realiteit van vandaag en daar moet je als bedrijf rekening mee houden”, zegt de realistische zaakvoerder. “De Vlaamse markt is te klein voor een reisorganisatie die zich alleen zou richten op idealistische en duurzame reizigers.”
Door de economische crisis heeft Tierra een terugval gekend voor de verre bestemmingen. “Mensen hebben voelbaar hun gedrag aangepast: ze gaan minder ver op reis en organiseren meer zelf. Ze gaan bv. op reis naar Zuid-Frankrijk met de wagen. Toch is deze evolutie weer aan het keren intussen.” Naast het financiële aspect speelt ook het almaar stijgende internetgebruik en gebruiksgemak van reiswebsites een grote rol. “Mensen nemen steeds vaker het opzoekwerk op zich en lokale contacten zijn ook online bereikbaar. Dan is het de taak van een reisbureau om zich te profileren als een bedrijf dat een bepaalde service biedt. Een sneeuw- of strandvakantie kun je gemakkelijk zelf boeken, in tegenstelling tot een reis naar Ethopië. Daarin willen wij het verschil maken.”
