Een praatcafé is doorgaans een gezellige plek waar je kunt debatteren over maatschappelijke thema’s. In Louvain-la-Neuve gaan ze nog een stapje verder. Daar willen ze niet alleen de burger sensibiliseren voor een maatschappelijk probleem maar ook bewijzen dat een onderneming die alle ethische principes respecteert winst kan draaien – zelfs in een moeilijke sector als de horeca.
Altérez-Vous opende zijn deuren in 2009 in Louvain-la-Neuve op de Place des Brabançons tegenover Respect-Table, een sandwichbar die eerlijke slow food serveert.
Aan de wieg van het praatcafé staan vier studenten. Drie van hen maakten deel uit van het Unicef ProjectKot en waren vrijwilliger bij Oxfam- Magasins du Monde. “Wij gingen vaak naar lezingen rond ecologie en milieu en kwamen daar altijd dezelfde mensen tegen”, zegt Sorina Ciucu, een van de oprichters. “Dus vroegen we ons af hoe we meer mensen konden sensibiliseren. Na elke bijeenkomst hadden we zin om nog wat na te kaarten maar we vonden dat geen enkele plek ethisch genoeg was. Zo kwamen we op het idee om dan maar zelf een café te openen, een gezellige ontmoetingsplek waar we een breder publiek konden bereiken.”
Om meer ervaring in het team te brengen, hebben wij twee mensen aangetrokken die ouder zijn dan wij en al een loopbaan achter de rug hebben. Zij konden meer tijd besteden aan ons project en er een kritische blik op werpen. Daarna is alles in een stroomversnelling terechtgekomen. Bij de opening van het nieuwe academiejaar 2009 opende ook Altérez-Vous zijn deuren.
“In het opstellen van onze statuten is het meest tijd gekropen. We twijfelden tussen een vzw en een coöperatie. Uiteindelijk kozen we voor het statuut van een coöperatie met sociaal oogmerk. Dat sluit het best aan bij het gemeenschappelijk initiatief dat aan de basis ligt van ons project. Bovendien beantwoordt het aan onze wens om lokale actoren te betrekken. Het is onze bedoeling om te bewijzen dat een ethisch project perfect leefbaar is als onderneming.”
Het vlindereffect
Om het probleem van vergaderingen met wisselende opkomst te vermijden en om de leden meer te responsabiliseren werd de prijs van het aandeel weliswaar hoog maar toch redelijk gehouden: 250 euro. Bij de start telden we 10 leden, nu zijn het er 110. Die leden genieten 10% korting op de menukaart. Het zijn mensen uit de familiekring, de universitaire wereld, het studentenmilieu en enkele gepensioneerden.
De naam van het café doet denken aan ‘se désaltérer’, zijn dorst lessen. “Maar het is ook een zinspeling op ‘changez-vous’ vanuit het idee dat je altijd kunt veranderen”, legt Sorina uit. Als logo kozen we een vlinder. “De vlinder is een klein, teer wezen dat vrij en vrolijk rondfladdert. Het illustreert perfect onze wil om te veranderen, te beginnen bij een piepklein stukje van de wereld om tenslotte de hele planeet te bereiken.”
Sfeer troefen kwaliteit op je bord
Het interieur is sfeervol: warme kleuren aan de muur, discrete verlichting, massief houten tafels, een jazzy achtergrondmuziekje, een canapé waar je heerlijk in kunt wegzakken met daarnaast een piano. De klanten voelen zich meteen thuis. Ze zitten te keuvelen en degusteren een artisanaal biertje of nippen van een eerlijke koffie. ‘s Middags komt er meer leven in de brouwerij wanneer het volk binnenstroomt voor de lunch. “De meeste gasten hebben weinig weet van het project achter het café want wij bieden duurzaam en seizoensgebonden eten”.
Ondertussen heeft Altérez-vous een vaste klantenkring opgebouwd en draait het winst. Er werken zeven fulltime-equivalenten en in 2013 bracht het café 6.200 euro nettowinst op. “Dat is weinig omdat de horecasector bikkelhard is en arbeidsintensief. Meer dan 40% van onze lasten gaat naar personeel, wij zweren bij kwaliteit en hanteren correcte prijzen.” De weinige vleesschotels kosten inderdaad slechts 14 euro. Maar er staan vooral vegetarische gerechten op het menu. In de loop der jaren werd de kaart uitgebreid en de recepten verfijnd: soep, pasta, quiches, salades, gegratineerde schotels, gluten- of lactosevrije gerechten, enz. Vroeger stonden de oprichters zelf achter het fornuis, nu heeft Altérez-Vous een heuse chef-kok in dienst.
Verantwoord consumeren
Het praatcafé annex eetcafé heeft drie basisprincipes. Ten eerste, verantwoord consumeren.
Altérez-Vous bevoorraadt zich voornamelijk bij de korte keten met lokale, biologische, seizoensgebonden en/of eerlijke producten. Zo wordt de chocolade aangekocht bij een kleine lokale chocoladefabrikant die werkt met fairtradeproducten. Het vaatwerk is afkomstig van een keramiekproducent uit Palestina. “Wij proberen zo weinig mogelijk eten te verspillen. En we dingen niet af op de prijzen van onze leveranciers, want we hebben respect voor het werk dat erachter zit”, benadrukt Sorina. Bij de maaltijd krijg je, net als in Frankrijk, gratis water. En in de mate van het mogelijke is alles milieuvriendelijk: de energie, de schoonmaakproducten, enz.
Het tweede principe is sensibilisering. Het café doet dienst als verkooppunt voor een aantal solidaire producten zoals Amnesty-kaarsen of kalenders ten voordele van een dispensarium in Mali. Eens per maand worden tentoonstellingen, debatten en conferenties georganiseerd. “In het begin waren we iets te enthousiast en organiseerden we tot acht conferenties per maand. We kwamen er al snel achter dat we potentiële klanten afschrikten”, herinnert Sorina zich. Het team heeft het toen over een andere boeg gegooid en minder maar betere sensibiliseringsevenementen georganiseerd. Voor het eerst heeft Altérez-Vous een sessie buiten zijn muren op poten gezet, in een auditorium van de universiteit. Met succes: 120 mensen namen deel aan het discussieforum over schaliegas en de milieu-impact ervan. Voor het volgende debat over het Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag (TTIP) hoopt het team 400 mensen op de been te brengen.
Praatgroepen en breicafés
En last but not least, het derde principe: gezelligheid, een absolute must om het café bekend te maken en de klanten aan zich te binden. Om een verscheiden publiek aan te trekken, worden uiteenlopende evenementen georganiseerd. ‘s Avonds zijn dat concerten, café-theaters, vertelavonden, aperitieven, conversatietafels in een vreemde taal (Nederlands, Spaans, Duits)… In de namiddag zijn er dan weer breicafés, schrijfworkshops…
Na vijf jaar was het café toe aan een opfrisbeurt: de muren kregen een nieuw likje verf, de tapkast werd verplaatst, er kwam dubbel glas, er werd een toegang gemaakt voor personen met beperkte mobiliteit, een ventilatiesysteem werd geïnstalleerd en een projectiescherm aangebracht. Begin 2015 onderging de vlinder van Altérez-Vous een metamorfose en komt nu fraaier voor de dag.
Sinds de heropening in maart 2015 wordt eens per maand een vegetarische brunch aangeboden met een film en debat. De eerste keer was alvast een succes: 38 mensen (het maximum) keken naar de documentaire ‘Love meat tender’ (over de vleesproductie), gevolgd door een debat met de regisseur en enkele specialisten.
Om projecten zit het dynamische team van Altérez-Vous niet verlegen. Een netwerk van praatcafés oprichten is daar een voorbeeld van. “Vele mensen die geïnteresseerd zijn om een praatcafé op te richten, komen bij ons om raad. Het zou goed zijn om een netwerk op te richten dat hulp biedt bij de opstart van nieuwe initiatieven, maar toch geen franchisesysteem is”, besluit Sorina.
