De naam werd lang voor de komst van de beroemde cartoon met de kleine bij gekozen. En niet voor niets: Mayahoning, die verwijst naar een grote pre-Columbiaanse beschaving, was een van de eerste fairtradeproducten die als zodanig in België werden ingevoerd.
De geschiedenis van Maya Fair Trade honing – niet te verwarren met een andere honing die bijna dezelfde naam draagt maar niet eerlijk is – gaat terug tot de jaren zeventig van de vorige eeuw. “In het begin was Maya een team van vrijwilligers die gesensibiliseerd waren door de oproep van een missionaire priester uit Luik in Guatemala die tien ton honing te koop had”, zegt Maurice Lambert, de directeur van Maya Fair Trade. De priester in kwestie werkt samen met boeren die de door de Guatemalteekse regering toegekende grond ontginnen om de bouw van een Mexicaanse dam te voorkomen en die geen andere middelen hebben om hun concessie te betalen dan hun honingproductie te verkopen.
Heel snel worden de voorgestelde honingpotten verkocht. De vrijwilligers uit Luik besluiten hun actie voort te zetten en in 1975 bestellen ze een eerste 20-tons container… die zinkt met de boot die hem vervoerde. Gelukkig was de container verzekerd en konden de vrijwilligers een tweede bestellen, die veilig aankwam. In 1978 werden de vrijwilligers een non-profit organisatie. Maya is geboren.
“Mayahoning was het eerste fairtradeproduct dat als zodanig in België werd ingevoerd”, legt Maurice Lambert uit. De VZW is al geruime tijd betrokken bij de invoer en de marketing van honing, waarbij ze de bijenteeltgemeenschappen waarmee ze samenwerkt, bewust maakt van de eerlijke handel en de ontwikkelingsactiviteiten. Het is pas ongeveer 15 jaar geleden dat het zich opsplitste, zodat het beter onderscheid kon maken tussen commerciële en ontwikkelingsactiviteiten. Vandaag de dag zijn er drie verschillende bedrijven:
- Miel Maya Honing, een bewustzijns-, onderwijs- en ontwikkelings-NGO.
- Maya Fair Trading, een non-profit organisatie die toeristische activiteiten zal ontwikkelen rond het thema van honing en eerlijke handel.
- Maya Fair Trade, de commerciële en financiële steunpilaar van de “groep”, is opgericht als een coöperatie met een sociaal doel dat honing of producten op basis van honing importeert, verpakt en verkoopt.
Huisgemaakte recepten
De diversificatie van de Maya-producten gaat terug tot de eeuwwisseling. Op het einde van de jaren negentig verschenen er andere snoepjes, uiteraard op basis van honing: snoepjes, koekjes, peperkoek… Zo ontstond er een heel nieuw productengamma, met de verplichting om minimaal 51% fairtrade-ingrediënten te bevatten. “Alleen in speculaas wordt het percentage niet gerespecteerd, omdat het ons niet lukt”, zegt de directeur van de coöperatie. Vandaag de dag biedt Maya Fairtrade, naast de reeds genoemde producten, noga, speculaaspasta, chocolade en jam met 17% honing. “Alle recepten zijn in eigen huis ontwikkeld. Vervolgens zijn we op zoek gegaan naar fabrikanten die ze op bestelling kunnen maken. »
In 2000 begon de massadistributie zich langzaam te interesseren voor eerlijke handel en Maya Fair Trade kreeg de kans om zijn producten bij Delhaize te verdelen. “Natuurlijk heeft dit interne discussies opgeleverd. Moeten we gaan of niet? Uiteindelijk vonden we het een geweldige kans om onze producten en eerlijke handel te promoten. Sindsdien hebben we nooit meer een probleem gehad met Delhaize, dat het spel goed heeft gespeeld, ook al blijft het debat over grootschalige distributie open”, zegt Maurice Lambert, die het recht van grootschalige distributie erkent om zijn eigen fairtradeproducten te ontwikkelen. Maar hij voegt eraan toe: “Waar ik het niet langer mee eens ben, is wanneer de massaverdeling probeert dezelfde maximale winstopbrengst toe te passen op de eerlijke handel, door de prijs van eerlijke producten te willen verlagen om dezelfde prijs te bereiken als die van andere producten. Volume maken ten koste van producenten is niet goed! »
Een gloednieuw honinghuis
Het jaar 2014 markeert een ander keerpunt voor Maya Fair Trade. De coöperatie heeft eindelijk een eigen honinghuis! Het heeft elf jaar geduurd voordat het project eindelijk werkelijkheid werd. “Tot die tijd waren we voor het verpakken afhankelijk van andere bedrijven. We hebben de hele keten gecontroleerd, behalve deze. “Vanaf nu komen de vaten met honing aan en worden ze direct opgeslagen in de honingfabriek in Harzé, ten zuiden van Luik. Gloednieuwe vaten en een gloednieuwe verpakkingslijn maken het mogelijk om wekelijks de verschillende kwaliteiten honing te produceren.
De verwerking van honing is veel technischer dan de eenvoud van het product doet vermoeden. “De honing komt in vaten, hard als steen,” legt Maurice Lambert uit. Tegen de tijd dat het geoogst, opgeslagen en naar België getransporteerd wordt, zijn de suikerkristallen geagglomereerd. Iedereen heeft zijn eigen manier om het te ontkristalliseren”, vervolgt de manager. We hebben besloten om het zo min mogelijk te verwarmen, want dat bederft het. “Honing die aan te hoge temperaturen wordt blootgesteld, verliest een groot deel van zijn aroma’s en voedingswaarde. Elk goed ding dat kan worden vertraagd, Maya honing is daarom onderworpen aan lagere en langere verwarming.
Na een paar uur is de honing weer vloeibaar. Om het romiger te maken, de consistentie waaraan de consument over het algemeen de voorkeur geeft, moet het worden gezaaid, d.w.z. dat er kristallen moeten worden geïntroduceerd om verdere kristallisatie te veroorzaken. Afhankelijk van de grootte en de hoeveelheid van de ingebrachte kristallen kan de kristallisatie – en dus de consistentie – worden gecontroleerd.
Het beheersen van alle stadia van de transformatie
Maya Fair Trade is typisch het type bedrijf waar de baas nog steeds zijn eigen handen vuil moet maken. Maurice Lambert ontvangt de nieuwkomers, regelt de verwarming en het zaaien, verpakt de potten in de kratten, enz. In totaal heeft de coöperatie vijf mensen in dienst in de Harzé-vestiging, plus een zesde, gevestigd in Latijns-Amerika, die verantwoordelijk is voor de inkoop en de kwaliteitscontrole.
Momenteel komt de honing uit vier landen: Mexico, Guatemala, Nicaragua en Chili. “We proberen kleine coöperaties te steunen, behalve in Chili, waar we met de grootste coöperaties te maken hebben. Veel van deze kleine coöperaties maken zowel koffie als honing. Voor de boer is honing een relatief goedkope manier om zijn dagelijks leven te verbeteren, omdat de bijenteelt geen grondbezit vereist. »
Met een huidige productiecapaciteit van 200 ton per jaar (waarvan 40 % bestemd is voor andere producten uit het Maya-assortiment) en 400 ton tegen 2025 zijn de nieuwe Harzé-installaties een commercieel argument geworden. We kunnen nu al het honingmakende effect voelen: er zijn al nieuwe markten geopend”, zegt Maurice Lambert met trots. Het moet gezegd dat het uniek is in Europa, een 100% fairtradebedrijf, dat alle stadia controleert, met veel controle over de oorsprong. “Bovendien is de honingmarkt heel specifiek. Europa moet meer dan 50 procent van zijn consumptie kopen, er zijn veel gevallen van fraude met de oorsprong en de importeurs van fairtradehoning kunnen op de vingers van één hand worden geteld. Maya Fair Trade exporteert de helft van haar productie naar andere Europese landen. Onlangs heeft de coöperatie een andere Latijns-Amerikaanse specialiteit gelanceerd, met name Mexicaanse: agavesiroop. Deze zoetstof afkomstig van het sap van een cactus heeft een glycemische index die half zo laag is als die van honing (drie keer minder dan suiker). En nog een fairtradeproduct, caramba!
