Kombucha is een eeuwenoud elixir met een helende werking. Thylbert brengt het al meer dan vijftien jaar op de markt. Alles wat het Beernemse bedrijf doet is doordrongen van het verlangen om op een duurzame, eerlijke manier te werken, zowel op vlak van ingrediënten als op vlak van sociale tewerkstelling.
De man achter deze totaalvisie is Luc De Coster. Als landbouwkundig ingenieur werkte hij in de private sector en aan het ministerie. Toen hij en zijn vrouw werden geconfronteerd met de ernstige mentale handicap van hun zoon besloten ze om een dagverblijf voor kinderen met een handicap op te richten. Hiervoor kozen ze de naam Thylbert, wat onder andere ‘rijk aan beweging’ betekent. In de loop der jaren maakte Thylbert effectief voortdurend transformaties door. In het begin ging alle energie naar het dagverblijf. “Om dat draaiende te houden is enorm veel inzet nodig: je moet kunnen rekenen op vrijwilligers of je moet veel geld hebben”, vertelt Luc. “Om ons sociale project te bekostigen ben ik Kombucha, een Chinees drankje, beginnen brouwen. We hebben een aantal jaren kinderen opgevangen, maar met veel personeelswissels en zonder vooruitzicht op erkenning van de overheid. Op een gegeven moment werd de zorg voor onze zoon te zwaar en zijn we het dagverblijf gestopt. Intussen was de commerciële activiteit van het brouwen al redelijk uitgebouwd en durfde ik de stap te zetten naar voltijds zelfstandige.” Maar het sociale aspect bleef, want voor het op flessen trekken en verpakken heeft Luc altijd gewerkt met mensen uit het arbeidszorgcircuit.
Maar hoe heeft hij het wonderdrankje leren kennen? “Toen mijn moeder darmkanker kreeg, raadde een vriend kombucha aan om de nevenverschijnselen van de chemotherapie te milderen en het genezingsproces te stimuleren. Zo ging mijn moeder het drinken en op de duur de hele familie.” Kombucha ontstaat na niet-alcoholische fermentatie van groene thee en suiker. De traditie dateert van voor onze tijdsrekening en is wereldwijd verspreid, vooral in Rusland werd een paar eeuwen geleden veel onderzoek gedaan naar het effect op de gezondheid. Kombucha heeft tal van voordelen, maar is bovenal leverstimulerend.
Zelf heeft Luc voor het eerst kombucha gemaakt voor de Kerstmarkt van de Steinerschool waar zijn dochter zat, dat was eind 1994. Het bracht hem op het idee om dat uit te bouwen zodat het misschien ook iets kon betekenen voor hun zoon. Na enkele voorbereidende jaren trok Luc er mee naar de groothandel en pas in 2002 is hij zich er voltijds op gaan focussen.
Naast eigen varianten zoals rooiboskombucha, biedt Thylbert ook aquakefir, vitonade, probiotische broodvervanger (kiesjell) en cosmetica aan. De kennis over fermentatieprocessen heeft Luc zelf opgebouwd, er zijn immers weinig westerse bedrijven die deze techniek beheersen. In oostelijke landen is de traditie bewaard en momenteel is levende fermentatie een rage in Amerika, maar in Europa wordt voeding tegenwoordig anders bewaard. “Door de invoering van pasteurisatie zijn oude fermentatieprocessen naar de achtergrond verdwenen. Er zijn maar weinig fabrikanten die er interesse voor hebben, het is ook van de markt verdrongen omdat mensen niet meer neigen naar zure voeding. De informatie die ik vond over het maken van kombucha combineerde ik met mijn theoretische achtergrond, voor de rest is het fingerspitzengefühl. Al doende ontdek je wat goed werkt en wat moet worden bijgestuurd. Natuurlijk is er een groot verschil tussen iets maken voor jezelf en productie op grote schaal. Het duurde even voor ik een goed product had dat je gemakkelijk kan bewaren.”
Van bij de start werd resoluut voor compromisloze kwaliteit gekozen: “Destijds kon ik om biologisch te werken enkel voor rietsuiker kiezen hoewel de literatuur enkel geraffineerde suiker als geschikt aangeeft voor kombucha. Al snel besefte ik dat de Chinezen 2000 jaar geleden ook met rietsuiker moesten werken. Mits de nodige extra zorg lukte mij dat ook. Naast het biologische vond ik het fairtradeaspect ook meteen erg belangrijk. Als kind wou ik in de ontwikkelingssamenwerking gaan, het is anders gelopen toen ik m’n vrouw leerde kennen en er kinderen kwamen, maar nu kwam dat weer naar boven. Omdat we met exotische producten werken zoals thee en rietsuiker die traditioneel uit lageloonlanden komen, hebben we vrij snel onze FLO erkenning aangevraagd en het Fairtradelabel gekregen.” Kruiden koopt Luc bij lokale kruidenkwekerij Loca Labora, ook een arbeidszorgproject. Het is een constante in Thylberts bedrijfsfilosofie: eerlijke handel is meer dan de aankoop en verwerking van fairtrade-ingrediënten. Het vergt ook een eerlijke manier om met personeel om te gaan, inzet voor sociale tewerkstelling, ook in eigen streek. “Het blijft ambachtelijk werk en dus duur. Dankzij de samenwerking met maatwerkbedrijven, wat voor mij echt een meerwaarde voor ons product betekent, kunnen we de consument een betaalbaar ambachtelijk product van hoge kwaliteit aanbieden.” Daarnaast streeft Luc ook naar faire prijzen voor de consument door groothandelaars en distributeurs te kiezen die geen te hoge winst nemen. Luc evalueert voortdurend de leveranciers van grondstoffen en doet er alles aan om energie te besparen bij productie en distributie. Dankzij een dak vol zonnepanelen produceert Thylbert meer energie dan het verbruikt.
Thylbert levert vooral aan bio-groothandels en horeca. “Momenteel zit de uitbreiding meer in export, hoewel er in eigen land nog een groot potentieel is. Doordat we met lage prijzen werken is er weinig marge voor marketing of om te prospecteren, het is echt mond-tot-mondreclame. Helaas gaan mensen vaak pas op zoek naar gezondheidsproducten als ze ziek worden, preventief is het veel werkzamer. Maar ook in natuurwinkels zie je een schaalvergroting: alternatieve producten verschuiven geleidelijk aan naar de achtergrond.” Luc vat de evolutie van de voorbije jaren helder samen: “In het begin veroverden de idealistische pioniers van bio en fair trade gezamenlijk de markt via hun eigen afzetkanaal. Dan kwam er een sterke uitbreiding waardoor een breder publiek het kon ontdekken, wat goed is, maar tegelijk maakten grote bedrijven er een commercieel verhaal van”. Zo krijgen kleine producenten en pioniers het moeilijk om hun plaats te handhaven.
Er is nog een ander fenomeen dat Luc opvalt: reclame voor fairtradeproducten richt zich vooral op genot, het sociale aspect lijkt slechts een extraatje, bijna een excuus om nog meer te kunnen genieten. Dat is niet de uitstraling die hij voor ogen heeft: “Wij proberen onze verantwoordelijkheid op te nemen en willen onze klanten duidelijk maken dat zij ook hun steentje kunnen bijdragen. Het belangrijkste verhaal dat wij willen brengen is dat van een sociale economie voor iedereen. Overal worden de sociale verworvenheden teruggeschroefd. Waarom? Omdat het crisis is. Maar een economische crisis is geen natuurverschijnsel, het is iets wat mensen zelf maken. We zijn er allemaal een stuk verantwoordelijk voor. De superrijken halen steeds hogere percenten van het wereldkapitaal naar zich toe, meer en meer zie je de kloof tussen rijk en arm binnen elk land vergroten. De beslissingen van de huidige regering creëert toestanden die we in ontwikkelingslanden bestrijden. We zullen niet enkel bescherming moeten bieden aan arme landen ten opzichte van rijke landen, maar de arme bevolking in elk land beschermen tegen de rijke bevolking van datzelfde land. Die omslag moeten we maken.”
