Met 1963 als geboortejaar is COOPAKE een van de oudste coöperaties van Burkina Faso. Toen sloegen negen mangoproducenten uit het westen van het land, vlakbij de grens met Mali, de handen in elkaar om hun oogst beter te kunnen verkopen.
Maar de echte start kwam pas halverwege de jaren 90, toen ze hun mango’s in ovens gingen drogen. Dat leverde werkgelegenheid op voor tientallen vrouwen, maar ook exportmogelijkheden naar Europa.
Intussen heeft de coöperatie haar activiteiten verbreed en verhandelt ze niet enkel gedroogde mango’s, maar ook sesam, cashewnoten en hibiscus (van de bloemblaadjes wordt sap gemaakt, in heel West-Afrika gekend als bissap). Naast de 160 bestaande leden zorgde dat ook voor tientallen nieuwe leden, onder wie ook vrouwen (vooral voor de hibiscus).
Belgische hulp
In 2015 besloot TDC de coöperatie gedurende twee jaar financieel te ondersteunen. Het project had als doel de verwerkingseenheid te moderniseren en de coöperatie te ondersteunen om het ecologisch bewustzijn onder haar leden en in de regio te vergroten.
Om tegemoet te komen aan de steeds hogere eisen die de voedingsindustrie en de markt stellen op vlak van kwaliteit en hygiëne was een grondige aanpak van de infrastructuur noodzakelijk. Zowel de opslagruimte voor de aangevoerde mango’s, de lokalen waar ze geschild worden, de dertien droogovens als de verpakkingsruimte werden met het beschikbare budget gemoderniseerd. Maar dat alleen was niet voldoende om de coöperatie een nieuw elan te geven. De voorbije decennia kende de regio een grote toename aan landbouwactiviteiten, vooral katoen, fruit en veeteelt. Dat zorgde voor ecologische problemen die nog versterkt werden door de klimaatverandering. COOPAKE spreekt over ‘slechte culturele praktijken’, zoals het platbranden van velden of het systematisch ontbossen om nieuwe gronden in gebruik te nemen.
Het tweede luik van het project bestond daarom uit een reeks vormingsactiviteiten, zowel rond het beheer van de organisatie als rond ‘goede praktijken’ van biologische teelt. Er werd ook een milieu-impactstudie opgesteld (opgelegd door de Burkinese overheid) en om een breder publiek te sensibiliseren werd samengewerkt met een lokaal radiostation.
Dankzij de financiële steun van TDC kon de coöperatie de eerder behaalde bio- en Fairtrade-certificaties behouden.
Diversificatie
Zijn de problemen van de coöperatie daarmee opgelost? Zeker niet. Het gebrek aan regen in 2016 en 2017 zorgde voor een lage mango-oogst. Bovendien is er een rendabiliteitsprobleem: de prijs van verse mango’s stijgt – dus ook de prijs die de coöperatie aan haar leden betaalt – maar de prijs van gedroogde mango’s volgt die evolutie niet. De gehoopte omzetverhoging is er dan ook niet gekomen, integendeel.
Gelukkig is de coöperatie al langer bezig met het diversifiëren van haar activiteiten. Gedroogde bananen zijn een optie, maar die komt voorlopig niet echt van de grond. Sesam en cashewnoten daarentegen zijn culturen die wijdverspreid zijn in de hele gordel ten zuiden van de Sahel. Sesamvelden en acajoubomen (waaraan de cashewnoten groeien) gaan bovendien goed samen. Sinds begin 2017 beschikt COOPAKE over een kleinschalige verwerkingseenheid om cashewnoten te roosteren en te verpakken. Ten slotte is er ook hibiscus. De bloemen van deze plant worden in heel West-Afrika gebruikt om sap of thee te maken.
Nadenken over marketing
Om die diversificatie te doen slagen stelde COOPAKE zich kandidaat voor het marketingprogramma van TDC. Van 2016 tot begin 2018 trok een marketingcoach vier keer naar Burkina Faso om samen met de verantwoordelijken van de coöperatie te brainstormen en aan de slag te gaan. Tegelijk liep er een coachingstraject rond finance & business management met de bedoeling het financiële beheer van de organisatie op een hoger niveau te tillen.
Tijdens de sessies met de marketingcoach kwam een hele reeks ideeën op tafel:
- Om te beginnen werd er natuurlijk nagedacht hoe de coöperatie haar bestaande (binnenlandse) klanten kan behouden en hoe ze best nieuwe (binnenlandse en buitenlandse) klanten benadert.
- Er vonden sessies rond onderhandelingstechnieken plaats, maar evengoed werkvergaderingen met externe professionals om visitekaartjes, brochures, etiketten, powerpointpresentaties, een website en een facebookpagina te maken.
- De leden van COOPAKE werden voorbereid op hoe ze hun organisatie op salons en beurzen konden presenteren. Ze trokken voor het eerst naar Biofach, de grote biobeurs in Duitsland.
- Excel-tabellen werden uitgewerkt om verkoopgegevens, kostenberekeningen en balansen goed in het oog te kunnen houden.
- Tijdens de laatste sessie werd er opnieuw een denkoefening gehouden om de mogelijkheden van de lokale markt te bekijken.
Doorbraak
COOPAKE heeft een hele weg afgelegd en in 2018 overheerst optimisme. “Terwijl er vroeger amper 60 leden naar onze Algemene Vergadering kwamen, waren we nu met 100”, stelde een deelnemer tijdens de laatste sessie met de marketingcoach.
Een belangrijke doorbraak waren de contacten met de Franse fairtradeorganisatie Ethiquable. Niet in het minst omdat die een langetermijnrelatie ambieert, de diversificatie van COOPAKE volop steunt en een prefinanciering van 40% hanteert bij bestellingen. Ethiquable investeerde in de verwerking van de sesam tot sesamolie in een Frans artisanaal bedrijf, verkoopt intussen een sap op basis van hibiscus (vermengd met lychees uit Madagaskar) en heeft ook plannen met geroosterde cashewnoten.
Tijdens de laatste sessie met de marketingcoach kregen de deelnemers de opdracht om de situatie van de coöperatie met een beeld te schetsen. Voor 2015 kwam men uit op een kano : “We roeiden toen met de riemen die we hadden”. In 2018 was COOPAKE al een boot geworden: “We zijn veel stabieler en hebben nu een motor. We kunnen sneller gaan zonder onszelf uit te putten.”
Project in cijfers
De financiële ondersteuning van TDC aan COOPAKE liep van december 2015 tot december 2017 en bedroeg € 48.411.35. In 2016 kreeg COOPAKE eveneens een coaching in marketing en business management. Bij het marketing-traject hoort ook € 15.000 steun om concrete materialen uit te werken.
Lees ook
Fako: Beninees fruitsapbedrijf kreeg coaching van TDC
Colette Yehouénou woont in Cotonou, de economische hoofdstad van Benin. Ze was pas dertien toen haar vader stierf en dwong haar om te stoppen met haar studie om voor haar drie broers te zorgen: “In die tijd hield ik al van koken, maar ik ging over op haute couture. Ik heb getraind en ben mijn eigen bedrijf begonnen. Ik combineerde naaien en fournituren. Ik had klanten die hun spullen bij mij kochten en op een dag legde een van hen me uit dat hij een training in de agrofoodsector volgde. Ik was zeer geïnteresseerd, en ik heb me ingeschreven voor de tweede promotie”.
