ECOOKIM: verdediger van 12.000 cacaoboeren in Ivoorkust

In Ivoorkust, het cacaoland bij uitstek, is ECOOKIM (Union des Sociétés Cooperatives Kimbê) terecht een pionier. Deze in 2004 opgerichte coöperatie is een nationale unie die nu 23 lokale coöperaties in de verschillende cacaoteeltgebieden van het land samenbrengt.

ECOOKIM verdedigt de belangen van maar liefst 12.000 van de meest achtergestelde cacaoboeren. Haar missie is het verbeteren van de kwaliteit van hun cacao om zo de internationale markt te veroveren. In 2010 behaalde de coöperatie de Fairtradecertificatie, kort daarna volgden Utz en Rainforest Alliance.

Vanzelfsprekend concentreert ECOOKIM zich in de eerste plaats op haar economische kerntaken: via vorming, projecten en leningen haar leden technisch ondersteunen zodat de productie en het rendement stijgen en actief op zoek gaan naar exportmogelijkheden, zowel bij reguliere als bij fairtradeklanten. Maar daarnaast speelt de unie ook een aanzienlijke sociale rol. Zo bouwde ze al verschillende schooltjes, gezondheidsposten en waterputten en sensibiliseert ze de gemeenschappen rond malaria en milieuproblemen. ECOOKIM en haar netwerk van aangesloten coöperaties tellen meer dan 200 personeelsleden.

Kinderarbeid

Als er één gebied is waarop ECOOKIM het voorbije decennium ook een voortrekkersrol probeerde te spelen, dan is dat de strijd tegen kinderarbeid. Volgens de recentste cijfers werken nog altijd bijna 1,2 miljoen kinderen op cacaoplantages in West-Afrika, waarvan 100.000 kindslaven. Dit is het gevolg van de wijdverspreide en schrijnende armoede onder de cacaoboeren. Alle leden van ECOOKIM moeten daarom een charter ondertekenen waarin staat dat kinderen enkel op een plantage mogen werken op voorwaarde dat ze naar school gaan. In een aantal gemeenschappen bouwde ECOOKIM zelf schooltjes, mede dankzij de Fairtradepremies en de Tony’s premie. Die laatste verwijst naar de extra premie die het Nederlandse bedrijf Tony’s Chocolonely betaalt bovenop de Fairtradepremie. Tony’s is een buitenbeentje in de cacaowereld: van actiegroep rond kinderarbeid in de sector evolueerde de organisatie tot een commerciële chocoladeproducent met een duidelijke boodschap: “Samen maken we chocolade 100% slaafvrij”.

Twee van de vier Ivoriaanse coöperaties waar Tony’s zijn cacao haalt zijn lid van ECOOKIM. Tony’s en ECOOKIM implementeren er samen het Child Labour Monitoring & Remediation System (CLMRS) van het International Cocoa Initiative (ICI), waarbij mensen binnen de gemeenschap opgeleid worden om gevallen van kinderarbeid te rapporteren. Samen met de ouders, de coöperatie en ICI worden vervolgens oplossingen gezocht. Ook Nestlé werkt met CLMRS, dat algemeen wordt erkend als het enige opschaalbare systeem dat momenteel voorhanden is om de problematiek aan te pakken.

Belgische hulp

In 2017 ontving ECOOKIM financiële steun van het Trade for Development Centre (van het Belgisch Ontwikkelingsagentschap Enabel) voor een zeer concreet project met als doel drie van de aangesloten coöperaties in afgelegen gebieden te laten bijbenen wat betreft de kwaliteit van hun cacaobonen. Concreet ging het om de coöperaties CNB, COOPAPIG en KANWORI. Bij vorige oogsten was de hoeveelheid ontkiemde of beschimmelde bonen te groot, waardoor ladingen afgekeurd werden voor export.
Om de kwaliteit op te krikken werden inspanningen geleverd op verschillende vlakken:

• 300 leden werden geselecteerd om te leren hoe ze de verschillende stappen die na het oogsten van de bonen in de dorpen plaatsvinden, beter kunnen beheersen. Die stappen zijn: het verzamelen, fermenteren, drogen, stockeren en in juten zakken verpakken van de bonen. Van groot belang daarbij is bijvoorbeeld de tijdspanne tussen de verschillende stappen. De boeren volgden vier opleidingssessies en werden nadien begeleid door mensen van ECOOKIM en van Conseil Café-Cacao, een Ivoriaanse overheidsdienst. Uiteraard is het de bedoeling dat ze achteraf hun opgedane kennis doorgeven aan andere leden van de coöperatie. 
• Binnen de drie coöperaties kregen de ‘analy-seurs’, mensen die verantwoordelijk zijn voor de kwaliteitscontrole van de bonen, extra vorming en extra materiaal. Dit leidde tot betere controles, zowel in de dorpen als in het laboratorium van elke coöperatie. 

Resultaten

Bij de levering van de eerste oogst die volgde op het projectjaar waren 40% van de cacaobonen van CNB en COOPAPIG exportwaardig. Dat is een stuk beter dan bij eerdere campagnes. Alleen de coöperatie KANWORI hinkte achterop. Dat was deels te wijten aan de ouderdom van hun bomen. Het meest positieve punt was echter de duidelijke kwaliteitsverbetering bij de 300 geselecteerde boeren. De helft van hen behaalde kwaliteitsgraad 1 voor hun aangeleverde bonen. Dat is veelbelovend voor de toekomst, wanneer zij hun opgedane kennis meer en meer gedeeld zullen hebben met hun gemeenschap.

Voor ECOOKIM is de conclusie dan ook dat vorming en opvolging van boeren de beste weg is naar kwaliteitscacao, wat op zijn beurt een voorwaarde is om toegang te krijgen tot de markt. Om dat te onderstrepen nodigt ECOOKIM bij de installatie van de laboratoria voor kwaliteitscontrole telkens de verantwoordelijken van de andere coöperaties uit. Na afloop van het project engageerde ECOOKIM zich om met middelen uit de Fairtradepremies de ondersteuning verder te zetten. Daarnaast heeft de organisatie ook het ambitieuze plan opgevat om zelf chocolade te gaan maken in de toekomst.

Project in cijfers

De financiële ondersteuning door TDC liep van december 2016 tot december 2017 en bedroeg € 43.495,59. Directe begunstigden waren de 300 leden van de drie coöperaties COOPAPIG, CNB en KANWORI die een vorming volgden, indirect ging het om 2356 producenten inclusief hun families.