Fairtrade Belgium trekt aan de alarmbel
Brussel, 9 april 2020 – Terwijl onze zorgverleners hier hard werken om levens te redden en ondernemers en burgers er alles aan doen om onze samenleving te doen blijven draaien, blijft het coronavirus zich verder verspreiden. Bij producenten- en arbeidersgemeenschappen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika groeit de bezorgdheid. Een grote economische crisis komt op volle kracht op hen af; er is geen vangnet en ze worden blootgesteld aan hoge risico’s op contaminatie en sterfte. Fairtrade roept op om de solidariteitsgolf verder te laten gaan dan onze eigen grenzen.
De epidemie neemt geleidelijk aan toe in landen in Afrika en Latijns-Amerika, en zelfs Azië. Het treft dus ook landen met een meer kwetsbare bevolking, landen met een gezondheidssysteem dat niet opgewassen zal zijn tegen de steeds groter wordende medische crisis die ze de komende weken te verwerken zal krijgen.
Boeren en landarbeiders behoren tot de meest kwetsbare bevolkingsgroepen, zowel op economisch vlak als op vlak van gezondheid. Ze hebben vaak moeite om voldoende inkomen te verwerven en worstelen om hun gezin te onderhouden. Ze leven bovendien in gebieden waar geen of weinig toegang tot gezondheidszorg is. Onder deze omstandigheden stijgt het risico op besmetting en sterfte aanzienlijk.
Toeleveringsketens wereldwijd voelen het effect van de pandemie
Naast veiligheid en het beschermen van gezondheid, is er een andere grote dreiging die veroorzaakt wordt door COVID-19: de mogelijke verstoring van toeleveringsketens.
Voor Nicolas Lambert, directeur van Fairtrade Belgium, kan deze druk op landbouwers aan de andere kant van de wereld op termijn gevolgen hebben voor ons : “De verstoring van bepaalde toeleveringsketens is in eerste instantie vooral een tragedie voor producenten. Maar het heeft ook gevolgen voor ons dagelijks leven. 17% van het in België geïmporteerde voedsel is afkomstig uit ontwikkelingslanden en grote sectoren van onze economie, zoals de chocolade- of koffie-industrie, zijn afhankelijk van deze grondstoffen”.
Marc Swinnen is marketingmanager bij Miko Coffee, verdeler van het Fairtrade merk Puro, en beaamt: “De negatieve economische impact van deze crisis op het ‘out of home’ koffieverbruik is vooralsnog moeilijk te becijferen, maar de vooruitzichten zijn eerder dramatisch te noemen.”
Elke dag komen er verontrustende berichten binnen van Fairtrade producenten- en arbeidersnetwerken in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Ze maken zich zorgen over hun gezondheid, maar vragen zich ook af of landbouwproducenten hun activiteiten kunnen blijven verderzetten – hun inkomen is namelijk grotendeels afhankelijk van de export van hun productie.
Enerzijds worden landbouwproducenten en arbeiders geconfronteerd met dalende verkoopvolumes in Westerse landen als gevolg van de sluiting van restaurants, bedrijven, niet-essentiële winkels en cafés. Aan de andere kant moeten ze manieren vinden om hun productie te redden, worden ze geconfronteerd met ernstige uitdagingen voor transport en export én moeten ze de gezondheid en veiligheid van werknemers kunnen blijven garanderen.
“Iedereen moet zich bewust zijn van de negatieve effecten van COVID-19”, zegt Daniel Diamante, president van een Fairtrade-coöperatie in de Filippijnen. “We moeten in de velden blijven werken en de oogst afmaken. Dit zijn onze enige inkomstenbronnen. We moeten de salarissen van onze leden blijven betalen en tegelijkertijd hun veiligheid waarborgen. Onze middelen zijn misschien beperkt, maar onze wil om deze epidemie te overleven is sterker. We zullen ons als gemeenschap verenigen en samen deze rampspoed overwinnen.”
Het is duidelijk dat deze wereldwijde crisis het inkomen en het levensonderhoud van miljoenen mensen rechtstreeks bedreigt.
Verhoogd risico op schendingen van mensenrechten
Risico’s voor schendingen van mensenrechten kunnen snel toenemen in fabrieken en agrarische omgevingen. Als werkgelegenheid schaars wordt of inkomen daalt, is er een groter risico dat werknemers oneerlijke arbeidsvoorwaarden accepteren. Anderzijds zal beperkte bewegingsvrijheid de externe controle door journalisten, onderzoekers en auditeurs doen afnemen.
Op korte termijn focussen kopers vooral op het al dan niet beschikbaar zijn van producten. Maar dat moet ook gekoppeld worden aan het blijven vasthouden aan ethische waarden. Niet alleen om verplichtingen na te komen en mensenrechten te garanderen, maar ook om de veerkracht van de toeleveringsketens te kunnen versterken, tijdens en na de crisis.
Om de ongekende uitdagingen aan te gaan waarmee producenten en supply chain-bedrijven op dit moment kampen, heeft Fairtrade, in nauwe samenwerking met haar producentennetwerken, al een hele reeks nieuwe maatregelen geïmplementeerd. Zo kunnen coöperaties bewustzijn vergroten en hun gemeenschappen beschermen, terwijl een noodinkomen wordt gewaarborgd. Fairtrade vraagt ook aan producenten en bedrijven dat ze zich strikt houden aan mensenrechtenverplichtingen en eerlijke handelspraktijken.
Duurzame en eerlijke heropbouw
Deze periode zet onze prioriteiten op hun kop en verandert onze gewoontes en de manier waarop we consumeren. In een crisis van deze omvang biedt eerlijke handel een aantal antwoorden om producenten en werknemers te ondersteunen. Het bewijst eens te meer dat het zowel economisch als qua gezondheid een echt vangnet kan zijn.
Eerlijke handel heeft een model uitgewerkt dat gebaseerd is op eerlijke verloning en de verdediging van sociale rechten. We zien dat tijdens deze crisis sterke, veerkrachtige en faire coöperaties een fundamentele rol spelen bij het ondersteunen van hun leden en hele gemeenschappen.
Nu meer dan ooit: solidair met onze #foodheroes overal ter wereld
Fairtrade Belgium roept bedrijven en overheidsinkopers op om, zelfs in tijden van crisis, te blijven vasthouden aan de universele waarden van mensenrechten. Het is essentieel dat de verhoogde risico’s die kunnen leiden tot schendingen van basisrechten worden geïdentificeerd en dat er alles aan gedaan wordt om deze te beperken. We roepen daarom ook op om bij het opstellen van stimuleringspakketten, ervoor te zorgen dat de economie op een duurzame en eerlijke manier wordt ‘herbouwd’.
Iedereen kan hierin het verschil maken, binnen zijn eigen mogelijkheden, door te kiezen voor verantwoorde consumptie. Of het nu gaat om lokale producten van korte ketens, producten uit biologische landbouw of eerlijke handel.
Laten we meer dan ooit solidair zijn. Als consu-mens heeft iedereen de kracht om de helden in onze toeleveringsketens te helpen.
