De mentaliteit is veranderd in 20 jaar tijd. De meerderheid van de Belgische bijenhouders staat open voor de uitwisseling van goede praktijken.
Ter gelegenheid van de Week van de Fair Trade lanceerde de ngo Miel Maya Honing een koffertje met streek- en wereldhoning. Een uitgelezen kans om authentieke en smakelijke producten te ontdekken maar ook om meer te weten te komen over hun oorsprong en geschiedenis.
We staan in de Sainte Walburge-straat in Luik voor een rijwoning die niet veel opvalt naast alle andere behalve dat er een poster over bijen en honing voor het raam hangt. Hier moeten de lokalen van Miel Maya Honing zijn. Deze ontwikkelings-ngo staat bekend om de steun die ze sinds 1975 biedt aan bijenhouders in het Zuiden. Dankzij die steun kunnen de mensen die deze kwaliteitsproducten op de markt brengen waardig leven van hun werk.
Zowel in het Noorden als in het Zuiden
Miel Maya Honing voert ontwikkelingsprojecten uit in het Zuiden: in Bolivia, Kameroen, Rwanda en de Democratische Republiek Congo. De ngo begeleidt kleine producenten om hun projecten levensvatbaar en duurzaam te maken. De aanpak is allesbehalve top-down. “Het zijn de imkers die over de kennis en de middelen beschikken om autonoom te handelen,” merkt directeur Benoît Olivier terecht op. “In Afrika is het de gewoonte om de bijenteeltmethoden in drie categorieën in te delen*: de traditionele, deze die in een moderniseringsfase zit en de moderne, die hier bij ons wordt beoefend. De moderne methode is echter niet noodzakelijk de meest geschikte methode voor het Zuiden. We helpen de imkers om deze verschillende modellen te testen. Op die manier kunnen ze de mechanismen, logistieke beperkingen en mogelijke voordelen ervan inzien en beslissen welke de beste is voor hun project. Hetzelfde geldt voor export: de imkers in het Zuiden zien export als het ultieme doel maar niet alle imkers hebben er belang bij om hun honing in Europa te verkopen. De mogelijkheden tot verkoop in eigen land kunnen interessanter zijn. Het is onze rol om de puntjes op de i te zetten.”
Miel Maya Honing is ook actief op Belgische bodem. Het ngo-team doet er informatie- en sensibiliseringswerk over de aanpak van eerlijke handel. Ook belicht de ngo de uitdagingen van de bijenteelt in verschillende uithoeken van de wereld. “We gaan naar lagere scholen om eerlijke handel te promoten via de honingproductie”, zegt Benoît Olivier. “We nemen deel aan de campagne ‘FairTradeGemeenten’ in samenwerking met Oxfam- Magasins du Monde (Franstalige tegenhanger van Oxfam-Wereldwinkels) en Fairtrade Belgium.” Op het terrein slaat het onderwerp aan … Steeds meer mensen maken zich zorgen over het behoud van de bijen omdat deze beestjes een cruciale rol spelen in de biodiversiteit en het voortbestaan van de mensheid. Maar ook omdat natuurlijke, lokale producten populairder zijn dan ooit.
Buzz creëren
Benoît Olivier en zijn team proberen ook de Waalse imkers te mobiliseren rond de situatie van de bijenteelt en de bijenhouders in de hele wereld. Daarvoor bouwen ze bruggen tussen de continenten. Er worden uitstapjes georganiseerd om bijenhouders van alle horizonten te ontmoeten, er zijn studiedagen, zoals dit jaar rond bijenwas en ook andere Noord-Zuid-activiteiten. Verder wordt twee keer per jaar een ‘mayazine’ verstuurd naar 1.600 Waalse bijenhouders, d.w.z. 40 % van de bijenhouders in de regio …
“De mentaliteit is veranderd in 20 jaar tijd”, vindt Benoît Olivier. “De wereld van de bijenteelt is vernieuwd en de meerderheid van de Belgische bijenhouders staat open voor de uitwisseling van goede praktijken. Ze zijn zich ervan bewust dat we dezelfde planeet delen: door de bijenhouders in het Zuiden te helpen om beter van hun activiteit te kunnen leven, doen we een geste voor de biodiversiteit. Tegelijk bestrijden we de ontbossing en de opwarming van de aarde, waarvan de gevolgen hier in het Noorden ook voelbaar zijn … Alles is met elkaar verbonden.”
Volgens Benoît Olivier wordt tussen 20 en 30 % van de hier verbruikte honing in België gemaakt. De rest wordt geïmporteerd. “Dan kan het net zo goed fairtradehoning zijn,” lacht hij. De ngo heeft een koffertje streekproducten samengesteld met verschillende soorten honing geoogst door 5 imkers uit Wallonië, plus twee soorten importhoning: ‘Cafétafel’ uit het Mexicaanse Chiapas en ‘Wildflower’ uit het Argentijnse Chaco. Het doel hiervan is om het publiek bewust te maken van de aanpak van Miel Maya Honing en de consument te laten kennismaken met karaktervolle honing, de vrucht van specifieke ecosystemen en visitekaartjes van knowhow. Verder wil de ngo de partnerschappen die in het Noorden en het Zuiden zijn opgebouwd in de verf te zetten en, wie weet, nieuwe initiatieven aanmoedigen.
“De Waalse honing werd niet gemengd: de imker die hem in het potje deed, staat met naam en toenaam op de doos,” onderstreept de verantwoordelijke van Miel Maya Honing. “De geïmporteerde honing is afkomstig van gecertificeerde biologische en eerlijke coöperaties die met hun bijenteeltbeleid bijdragen aan de bescherming van het milieu. Bijen zijn een schoolvoorbeeld van sociale organisatie. Onze vereniging waardeert actoren die collectief werken aan het nastreven van gelijkaardige doelstellingen als de onze. Daarom zouden we ook graag zien dat de Waalse bijenhouders zich verenigen. Onder een gemeenschappelijke naam, bijvoorbeeld.”
Doel? Bestendigen
Door dit koffertje honing uit de hele wereld op de markt te brengen, boort de ngo een nieuwe financieringsbron aan voor haar projecten. Bovendien keert ze op die manier terug naar haar eerste activiteit: de verkoop van fairtradehoning.
In 2017 werd de coöperatie Maya Fair Trade, waarvan Miel Maya Honing aandeelhouder was, immers opgedoekt. Sindsdien wordt de Centraal-Amerikaanse honing die ze op de markt bracht door Oxfam onder zijn eigen merknaam verkocht in zijn Magasins du Monde. Een netwerk waarop Miel Maya Honing graag zou inzetten om in de toekomst zijn koffertjes te verkopen.
“Van de 1200 koffertjes die verkrijgbaar zijn voor 22,5 euro (prijs met afhaling bij een afhaalpunt) hebben we bijna de helft rechtstreeks of via onze partner, de coöperatie Café Chorti, verkocht,” zegt Benoît Olivier. “Maar we hadden ons tot doel gesteld om voor het einde van het jaar 1000 stuks te verkopen zodat we rustig kunnen beslissen of we de ervaring in 2020 herhalen. Tot nu toe blijven we winstgevend als we geen rekening houden met de werkuren die nodig zijn voor de verpakking en distributie van de koffertjes. Sinds we de waardeketen Miel Maya zijn kwijtgeraakt, zijn we ons verkoopnetwerk kwijt. Als we een partnerschap met Oxfam kunnen aangaan, dan zouden we een win-winsituatie hebben. Oxfam-Magasins de Monde zou zo immers zijn aanbod kunnen uitbreiden met een topproduct, een paradepaardje voor de eerlijke handel, waardoor ze zich zouden onderscheiden van de grootdistributie.”
* Traditioneel of modern?
“De traditionele bijenteelt maakt gebruik van rolronde bijenkasten, gemaakt van plantaardig en dus goedkoop materiaal. Wanneer die kasten slechts één opening hebben, moet de imker het broedsel vernietigen om toegang te krijgen tot de honingreserves die zich op de bodem van de bijenkorf bevinden. Daarom is het aan te bevelen om de bijenkasten te verbeteren door een tweede opening te maken aan het andere uiteinde. Bij bijenkorven met vaste raat kan de ‘honingoogster’ geen andere ingrepen doen.
Bij bijenteelt ‘in de moderniseringsfase’ wordt gebruikgemaakt van bijenkasten met latten, waarvan het bekendste model het Keniaanse is. Dankzij de mobiele honingraten kan de imker de bijenkorf bezoeken zonder de kolonie te beschadigen.
In de moderne bijenteelt zoals we die in Europa kennen, zijn de honingraten gebouwd op mobiele frames of honingramen, die zelf op verhoogjes worden geplaatst (soort cassettes die kunnen worden gestapeld). Daardoor kan de imker de ontwikkeling van de kolonie zelf beheren volgens zijn productiedoelen.”
Meer weten over Maya en Miels du monde
