In het kader van de Week van de Fair Trade 2021 bestelde Enabel een barometer om de verantwoorde consumptie van Belgen in kaart te brengen. De enquête werd uitgevoerd door Incidence via een online bevraging bij 1515 Belgen tussen 16 en 80.
Hieronder staan de voornaamste bevindingen. Het volledige rapport en een uitgebreidere samenvatting zijn onderaan de pagina te downloaden.
Bezorgdheden
- De voornaamste bezorgdheden van de Belgen betreffen thema’s die dicht bij hen staan of die hen rechtstreeks raken, namelijk gezondheid, vervuiling en koopkracht. Dit zijn dezelfde als vorig jaar, maar over het algemeen zijn we minder bezorgd.
- 62% van de Belgen vindt dat we anders zullen moeten leven en consumeren met het oog op de volgende generaties. Maar de helft van de Belgen blijft wel trouw aan zijn of haar vertrouwde merken in de supermarkt (vooral de jongeren).
Keuzecriteria bij aankopen
- De prijs blijft het belangrijkste keuzecriterium bij aankopen. Daarna volgen kwaliteit, gezondheid en levensduur van het product.
- Minder dan 1 op 4 Belgen houdt rekening met ‘het respect voor producenten en arbeiders’ bij hun aankoop.
- Bij kleding is ‘respect voor de mensenrechten bij de productie’ het tweede belangrijkste criterium na de prijs, bij voeding is dit ‘gezondheid’ en bij cosmetica ‘aandacht voor dierenwelzijn’.
Impact gezondheidscrisis
- De COVID-19-crisis heeft de keuzecriteria gewijzigd bij bijna de helft van de respondenten. Dit geldt eerder voor voedingsproducten en meer voor jongeren dan voor ouderen. De verschillende keuzecriteria zijn belangrijker geworden, vooral dan de prijs.
Verantwoord consumeren
- De notie verantwoorde consumptie roept voornamelijk aspecten op rond milieuvriendelijk, lokaal of duurzaam consumeren (al deze criteria hebben een associatie van minimaal 30% met verantwoorde consumptie).
- Walen associëren verantwoorde consumptie vaker met de aankoop van lokale producten en minder consumeren dan Vlamingen. Zij zien verantwoord consumeren vaker als het kopen van producten die lang meegaan.
- Het associëren van verantwoorde consumptie met de aankoop van eerlijke en ethische producten is duidelijk minder evident (minder dan 15%). Ouderen gaan hierbij vaker voor eerlijk, jongeren voor ethisch.
- De verantwoordelijkheid voor meer verantwoord consumeren leggen Belgen vooral bij de consumenten (32%), voor de bedrijven (20%) en de overheden. Bij de jongeren vindt 1 op 4 de consument verantwoordelijk, zij kijken ook in de richting van de grootdistributie.
Types verantwoorde producten en de plaats van eerlijke producten
- Lokale en biologische producten zijn het best bekend bij de Belgen.
- Voor eerlijke producten blijft de naamsbekendheid goed, maar een op vier personen die deze producten kent kan niet exact zeggen wat dat precies betekent. 42% van de Belgen jonger dan 35 weet niet wat een ‘eerlijk product’ betekent. De naamsbekendheid van ethische producten daalt daarentegen licht (84%), maar vier op tien personen die al over ethische producten hebben gehoord kunnen niet zeggen wat dat exact betekent. De oudste Belgen en de hoogopgeleiden hebben telkens een beter beeld van wat de verschillende types producten betekenen.
- Toch vindt bijna 6 op 10 Belgen het belangrijk om fairtradeproducten te kunnen kopen. Het is het op een na belangrijkste product, na lokale producten.
- De naamsbekendheid van de logo’s rond eerlijke handel stijgt lichtjes. De Franstaligen kennen de logo’s rond biologische producten beter en de Nederlandstaligen deze rond eerlijke handel. Fairtrade en Oxfam blijven de twee best gekende logo’s bij de volledige populatie. De helft van de Belgen zegt wel te “verdrinken” in het groot aantal logo’s.
Wetgeving voor bedrijven?
- Meer dan acht op tien burgers zijn voorstander van wetgeving die bedrijven verplicht maatregelen te nemen die de schending van de mensenrechten en milieuschade moet voorkomen. De meerderheid vindt dat dit wetgevend initiaitief op Europees niveau moeten worden genomen.
