In 2015 startte de Belgische bakkerij- en chocoladespecialist Puratos het programma Cacao-Trace met als doel de levensomstandigheden van cacaoboeren te verbeteren. Hoe? Door te werken aan kwaliteitsverbetering van de cacao wat synoniem staat voor een hogere waarde.
Het Belgische bedrijf Puratos dat werd opgericht in 1919 is actief in meer dan 130 landen en stelt wereldwijd zo’n 10.000 mensen tewerk. Naast zijn bakkerij- en patisserieactiviteiten is de fabrikant ook een belangrijke speler in de chocolade-industrie. Onder zijn merk Belcolade in België verkoopt Puratos namelijk onder andere couverturechocolade aan een brede waaier aan professionele klanten zoals fabrikanten, kleinhandelaars en ambachtslieden.
Bijna tien jaar geleden besloot het bedrijf om zijn cacao voortaan op een heel andere manier in te kopen. “We zagen in dat de cacaoboeren zich in een onhoudbare situatie bevonden”, zo legt Sylvestre Awono, expert Cacao-Trace bij Puratos, uit. “We hebben de voorgestelde alternatieven geanalyseerd en wilden meer doen, nog verder gaan in onze acties om de problemen van de industrie op te lossen. Daarom hebben we het programma Cacao-Trace opgezet, gebaseerd op het idee dat we eerst waarde moeten creëren om de problemen aan te pakken. Dat doen we door de fermentatie van cacaobonen te beheersen en chocolade met een superieure smaak te ontwikkelen. Vervolgens laten we onze gemeenschappen van cacaotelers mee genieten van die extra waarde. Vandaar ook onze slogan: ‘Great taste, doing good’.”
Kwaliteitspremie en chocoladebonus
Puratos betaalt de telers uit zijn Cacao-Trace keten, vooral in Ivoorkust, een aantal premies voor de ‘superieure’ cacao die ze produceren. “In totaal zijn er vijf vormen van betaling”, legt Sylvestre Awono uit. “Ten eerste is er de vergoeding van de ‘on-farm’ prijs (ongeveer 1500 euro in 2023, n.v.d.r.), die contant wordt betaald aan de teler. Daarnaast betalen we een kwaliteitspremie die tot het equivalent van 152 euro per ton kan oplopen. Ook die premie krijgt de teler contant betaald. Nog een andere premie van ongeveer 76 euro per ton gaat naar de werking van de coöperatie. Daarbovenop betalen we een ‘chocoladebonus’ van 10 eurocent per kilo chocolade die we verkopen. Dat bedrag kan oplopen tot 150 euro per ton cacaobonen.” In 2022 bedroeg die ‘chocoladebonus’ alleen al 1,574 miljoen euro voor de partnergemeenschappen in Ivoorkust. Daar wordt het geld gebruikt om verschillende lokale ontwikkelingsprojecten te financieren. Er worden momenteel zes scholen en twee gezondheidscentra gebouwd, 25 dorpen krijgen watertorens op zonne-energie en er werden 9750 schoolkits uitgedeeld. Wanneer aan de basisbehoeften (water, scholen, gezondheidszorg enzovoort) van de verschillende gemeenschappen is voldaan, wordt de ‘chocoladebonus’ uiteindelijk rechtstreeks aan de telers uitbetaald in de vorm van contant geld. Dat is nu al het geval in Mexico, Vietnam en de Filipijnen.
Met al die premies en bonussen bij elkaar opgeteld kan de vergoeding oplopen tot 1800 euro per ton voor de cacaoboer en ongeveer 76 euro per ton voor de coöperatie. Voor het jaar 2022 had Fairtrade International de ‘Living Income Reference Price’ voor cacao in Ivoorkust, d.w.z. het minimumbedrag dat een huishouden nodig heeft om zijn leden te onderhouden, vastgesteld op 2390 dollar per ton (2175 euro). “Maar dat is niet alles, want we dekken ook verschillende kosten die normaal gesproken voor de coöperaties zijn. Denk maar aan controles, opleidingen, certificering…”, zo benadrukt de expert van Puratos. Hij wijst er nog op dat die kosten kunnen oplopen tot aanzienlijke bedragen, ook al is het moeilijk om er een getal op te plakken omdat ze van geval tot geval zo verschillen. “Het is zo dat bij andere initiatieven de coöperaties die kosten doorgaans betalen met het geld van de verschillende premies die ze krijgen.”
Het programma Cacao-Trace staat ook in het teken van boslandbouw. Zo werden er sinds 2019 al 427.000 bomen geplant en zijn er nog een miljoen te gaan tot 2025. In totaal zijn er momenteel 15.273 gezinnen van telers over de hele wereld betrokken bij het initiatief van Puratos. Het bedrijf hoopt er de komende twee jaar nog eens 10.000 bij te krijgen.
Momenteel komt ongeveer een derde van de chocolade die Belcolade in België maakt en een kwart van de chocolade die Puratos wereldwijd produceert uit de keten van Cacao-Trace. “Onze doelstelling op middellange termijn is om de helft van al onze chocolade via die weg te vervaardigen”, zegt Sylvestre Awono. Hij voegt eraan toe dat de Belgische fabrikant ook andere certificeringen aanbiedt, zoals Fairtrade of Rainforest Alliance. “Om onze doelstellingen te bereiken, moedigen we onze klanten actief aan om in de eerste plaats voor Cacao-Trace te kiezen. Al onze nieuwe producten maken deel uit van het programma, we schakelen geleidelijk onze standaardproducten om enzovoort. Waarom we ervoor hebben gekozen om volop in te zetten op Cacao-Trace? Simpelweg omdat we ervan overtuigd zijn dat ons programma verder gaat dan andere initiatieven als het gaat om de impact op de levenskwaliteit van de cacaoboeren.”
Als onze producten ontoegankelijk zijn, redden we het niet
De reikwijdte van het Puratos-programma wordt echter beperkt door een aantal parameters, te beginnen met de verkoopvolumes. “De grenzen van ons model hebben te maken met de bereidheid en het vermogen van onze klanten en consumenten om extra te betalen voor een duurzaam product”, benadrukt Sylvestre Awono. “Helaas hebben niet alle programma’s dezelfde doelstellingen en de kosten variëren. Maar we werken er hard aan om de balans te vinden zodat we een optimale oplossing blijven voor onze klanten en tegelijk onze gemeenschappen zo goed mogelijk kunnen helpen. Want uiteindelijk zijn het de consumenten die het programma financieren. Als wij producten ontwikkelen die niet in de smaak vallen, blijven onze doelen onbereikbaar. En als de consumenten onze producten wel goed vinden maar niet kunnen betalen, halen we het evenmin.”
Op een breder niveau meent de expert van Cacao-Trace dat het ook essentieel is om transparant te zijn en de klant voldoende informatie te geven en zelfs ‘op te voeden’. “Vandaag is chocolade eigenlijk te goedkoop, dat moeten we durven te zeggen. Alle belanghebbenden in deze sector zeggen dat ze net genoeg hebben om door te blijven gaan, op twee na: de telers en het milieu. De cacaoboeren zouden kunnen kiezen voor een andere activiteit die meer opbrengt, maar het milieu wordt gewoon met vernietiging bedreigd. Het gevaar is in beide gevallen hetzelfde: dat er in de toekomst geen cacao meer te vinden is. Consumenten moeten weten dat als ze van chocolade houden en ervan willen blijven genieten, ze bereid moeten zijn iets meer te betalen.”
Een ander aandachtspunt dat Sylvestre Awono noemt, heeft betrekking op de groei van het programma. “We moeten ervoor zorgen dat het groeit zonder dat de kwaliteit of de impact ervan verwatert. Want dat is waar onze ambitie ligt: we willen zo goed mogelijk het verschil maken voor de producenten. We mogen niet uit het oog verliezen dat we het hier hebben over mensen die elke ochtend aan een lange, harde werkdag beginnen en daar meestal niet eens een leefbaar loon voor krijgen, d.w.z. genoeg om waardig te leven. Een leefbaar loon kan dus een stap zijn, maar zeker niet het einddoel.” Maar de tijd dringt, zo waarschuwt de expert van Puratos. “Het bewustzijn in de sector neemt toe en er bestaan initiatieven die in de goede richting gaan. Maar de tijd om stap voor stap vooruit te gaan is voorbij. Nee, we moeten versnellen, zelfs rennen en wel heel snel. Het overleven van de hele sector op de middellange termijn hangt ervan af.”
