Sinds twee jaar biedt de ambachtelijke en ethische chocoladefabrikant Ecocoa ‘bean-to-bar’ chocolade aan. Daarbij wordt de wilde cacao via een korte keten uit Kameroen geïmporteerd, met een dubbel doel: de ontbossing tegengaan en de cacaoboeren een waardig inkomen garanderen.
In Péruwelz maakt Ecocoa ambachtelijke chocolade die goed is voor de natuur, de consument en de cacaoproducent. Begin 2022 ging de productie van start in de chocoladefabriek. “Het klinkt misschien vreemd om het zo te zeggen, maar we zijn een nogal ‘bijzondere’ chocoladefabriek omdat we … chocolade maken”, aldus Caroline Amorison, die aan het hoofd staat van het jonge bedrijf. “Je moet weten dat slechts 5 tot 10% van de chocoladefabrieken zelf chocolade maken. De anderen kopen chocolade van grote groepen zoals Barry Callebaut of Belcolade (Puratos, n.v.d.r.) en bewerken die gewoon. Wij kozen voor de ‘bean-to-bar’-benadering en vertrekken dus van de cacaoboon.”
Ecocoa haalt de bonen rechtstreeks uit Kameroen, via een korte toeleveringsketen die is opgezet door EticWood, een Belgisch adviesbureau gespecialiseerd in bosbehoud. “Enkele jaren geleden startte EticWood een project om verlaten of weinig productieve cacaoplantages in het dorp Kongo te herstellen en er wilde cacao te produceren. Het idee is dat als het woud voor de dorpelingen een middel wordt om in hun levensonderhoud te voorzien, ze er nog beter voor zullen zorgen. In die optiek werd een samenwerkingsverband opgezet met ongeveer vijftig families en werden er ook kleine faciliteiten gebouwd voor het fermenteren en drogen van de bonen.”
Cacao verbouwen in het woud heeft veel voordelen”, gaat Caroline Amorison verder. “Vanuit economisch oogpunt helpt deze methode de levensduur van de cacaobomen te verlengen. Ze zijn dus minder snel aan vervanging toe, wat een besparing betekent voor de producenten. Bovendien is de cacao van hogere kwaliteit en kan hij dus beter worden gecommercialiseerd. Aan de andere kant vermindert de schaduw van de bomen de productiviteit van de planten en krijgen schimmels en vocht vrij spel. Het komt er dus op aan een delicaat evenwicht te vinden. Vanuit ecologisch oogpunt is het alleen maar positief: niet alleen slaan de bomen rond de cacaobomen een aanzienlijke hoeveelheid koolstof op, in het woud is de biodiversiteit ook veel groter dan op ‘pure’ cacaoplantages. Vanuit sociaal oogpunt ten slotte speelt de bescherming van het woud rond en in de cacaoplantages een essentiële rol in het behoud van de traditionele levenswijzen.”
Nadat deze fase was afgerond, was de volgende stap verkooppunten vinden die het resulterende product kunnen commercialiseren. “Met dat doel hebben we Ecocoa opgericht”, voegt de chocolatier eraan toe.
Hogere opbrengst en vergoeding
In de waardeketen staat EticWood in voor de productie van de cacaobonen, bijvoorbeeld door natuurlijke methoden toe te passen om de cacao-opbrengst te verbeteren, door de fermentatie- en droogfasen voor zijn rekening te nemen en door de coöperatie van cacaoboeren te ondersteunen. Zodra de cacao is verpakt en naar Péruwelz is verstuurd, zorgt Ecocoa voor de verwerking en de commercialisering ervan.
De afgelopen twee jaar heeft de chocoladefabriek telkens ongeveer acht ton cacao geïmporteerd – het grootste deel van de productie in het dorp Kongo. “De prijs die voor de bonen werd betaald, was twee keer zo hoog als de lokale marktprijs (die op dat moment ongeveer € 1.900 per ton bedroeg, n.v.d.r.). Daarnaast kopen we de groene bonen en worden ze verwerkt in een naoogstcentrum, waar vier mensen werken van wie EticWood het salaris betaalt. Hierdoor hoeven de telers de bonen niet langer zelf te verwerken, maar worden ze beter betaald dan toen ze dat wel nog moesten doen”, legt Caroline Amorison uit.
Is dat genoeg om hun een leefbaar inkomen te bieden? In dit stadium van het project is dat nog niet duidelijk. “We werken in zeer afgelegen plattelandsgebieden waar er zeer weinig mogelijkheden zijn qua activiteiten om inkomsten te genereren. Als gevolg daarvan verbouwen de dorpelingen ofwel voor hun levensonderhoud, of ze verkopen een beetje van hun cacao als er kopers langskomen. Die bepalen dan de prijs”, vervolgt ze. “Wat wel zeker is, is dat de banen die zijn gecreëerd in het fermentatie- en droogcentrum ruim boven het leefbaar inkomen liggen, en zelfs boven het wettelijke barema. De telers hebben niet alleen hun opbrengsten zien verbeteren, maar ook hun vergoeding.”
Eerste concrete impact
Om deze cacaoboeren in staat te stellen hun levensomstandigheden in de toekomst nog verder te verbeteren, werkt EticWood ook aan verschillende manieren om hun gewassen, en zo hun inkomen, te diversifiëren. “Naast het consolideren van de telerscoöperatie, die nu beter georganiseerd en gestructureerd is om hun belangen beter te verdedigen bij andere potentiële kopers van hun keuze, hebben we ook verschillende productietests uitgevoerd voor niet-houtgewassen zoals hazelnoten, wilde mango’s en peper, net als voor gedroogd fruit, waaronder bananen en ananas. We zoeken ook financiering om die projecten naar een hoger niveau te tillen”, legt het hoofd van Ecocoa uit. “Hoewel het ongetwijfeld nog een paar jaar zal duren voordat dit project zijn vruchten afwerpt op het vlak van de leefomstandigheden van de mensen in Kongo, zien we toch al enkele bemoedigende signalen”, zegt Caroline Amorison. “Mijn collega is net terug van Kongo en stelde vast dat verschillende mensen stenen huizen hebben gebouwd. Dat lijkt misschien niet zo veel voor te stellen, maar voor ons is het een maatstaf voor succes. Het is een eerste concrete effect. Een andere stap vooruit is het feit dat een aantal vrouwen financieel onafhankelijk is geworden dankzij hun arbeidscontract bij het verwerkingscentrum voor cacaobonen. Bovendien lijken nu minder mensen geneigd om weg te trekken uit het dorp en werk te zoeken in de stad.”
Niet-gecertificeerde chocolade (voorlopig)
Tot op heden heeft de chocolade van Ecocoa geen biologische of fairtradecertificering, ondanks een aantal initiatieven om duurzame landbouw en eerlijke handel te promoten. “Dit komt simpelweg doordat we nog niet zijn begonnen met het certificeringsproces. We hebben er tot nu toe geen prioriteit van gemaakt, omdat we eerst andere dingen te doen hadden. Maar dat de chocolade van Ecocoa duurzaam en eerlijk is, staat vast”, aldus de chocolatier. “Het zou natuurlijk zonde zijn om niet voor die certificering te gaan. Het spreekt vanzelf dat we die labels in de toekomst willen verkrijgen. Sommige winkels die onze producten willen verkopen vragen er namelijk naar.” De verkoop wordt de grootste uitdaging voor Ecocoa in de komende maanden en jaren. “We verzamelen geld uit verschillende bronnen, waaronder steun van Europese fondsen. Maar de verkoop optimaliseren is natuurlijk onze grootste uitdaging voor de toekomst. Want hoe meer chocolade we verkopen, hoe meer cacao we zullen kopen bij de producenten in Kongo.”
Een andere uitdaging is de consument bewust te maken van de problematiek in de chocoladesector. “Door een gebrek aan kennis over deze kwesties begrijpen consumenten niet altijd waar het prijsverschil tussen onze chocolade en minder ethische producten vandaan komt”, zegt de bedrijfsleidster van Ecocoa. Nog een uitdaging is om de smaakpapillen van minder veeleisende chocoladeliefhebbers ‘op te voeden’. “We streven ernaar om de cacaoboon en zijn aroma’s uit de verf te laten komen. Dat spreekt de liefhebbers wel aan, maar mensen die heel zoete chocolade gewend zijn, vinden het niet altijd lekker. En dat zou eigenlijk niet mogen.” Caroline Amorison besluit: “We moeten duidelijk tonen wat er zich achter de schermen van deze markt afspeelt als we willen dat ethische leveranciers voet aan de grond krijgen. Daarom is het essentieel dat regelgeving, zoals die over ontbossing, wordt doorgezet om de meest oneerlijke spelers wat meer onder druk te zetten en een eerlijkere handelspraktijk tot stand te brengen.”
