‘Maak van Brussel een Fair Trade Gewest’ is een uitgebreid programma op initiatief van Communes du commerce équitable (de Franstalige tegenhanger van FairTradeGemeente) en het Trade for Development Centre van Enabel. Beide organisaties zijn actief op lokaal, provinciaal en federaal niveau en besloten hun krachten te bundelen om via actie in de gewesten te werken aan eerlijke handel in heel België.
Het project trok de belangstelling van Brussels staatssecretaris Pascal Smet en federaal minister voor Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir. De campagne werd in mei 2021 gelanceerd in het Brussels Parlement. Op dat moment sloot ook Brussels International zich op verzoek van Pascal Smet aan bij de coördinatie van de campagne.
Om de titel in de wacht te slepen moet het Gewest voldoen aan zes criteria die de deelname van zoveel mogelijk actoren vereisen: de gewestregering en het gewestelijk parlement, de negentien gemeenten, maar ook ondernemingen, verenigingen, handels- en horecazaken, scholen, enz.
Twee jaar na de start van de campagne gaan we na hoever het Gewest staat met deze criteria, nu het einde van de legislatuur nadert.
Aan de helft van de criteria is voldaan
Er is een mooie vooruitgang geboekt, aan drie van de zes criteria is voldaan:
- Er is een ‘trekkersgroep’ voor de campagne (criterium 5): het Platform voor eerlijke handel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
- Dit platform sluit aan bij de gewestelijke initiatieven die de plaatselijke consumptie en productie van duurzame voedselproducten stimuleren (criterium 6). Zo zijn er in het kader van de gewestelijke Shifting Economy strategie praktische workshops georganiseerd over het opnemen van ethische clausules in openbare aanbestedingen, om de aankoop van fairtradeproducten door overheden aan te moedigen.
- Meer dan de helft van de negentien gemeenten van het Gewest heeft intussen de titel ‘FairTradeGemeente’ (criterium 3): Brussel-Stad, Sint-Agatha-Berchem, Etterbeek, Elsene, Jette, Sint-Gillis, Ukkel, Watermaal-Bosvoorde, Sint-Lambrechts-Woluwe en Sint-Pieters-Woluwe.
Daarnaast keurde de gewestregering op 29 april 2021 een verklaring goed om eerlijke handel te ondersteunen en deel te nemen aan de campagne ‘Maak van Brussel een FairTradeGewest’.
Er zijn drie criteria die nog moeten beoordeeld worden: een met betrekking tot communicatie en bewustmaking van werknemers en gebruikers van de Brusselse overheidsdiensten voor Fair Trade (4), een rond de consumptie van minstens twee fairtradeproducten (waaronder koffie) door het Brussels Parlement en de Brusselse regering (1) en door de overheidsdiensten en de gewestelijke autonome bestuursinstellingen of ABI’s (2). Het studiebureau Ecores heeft deze taak op zich genomen, wat niet zo voor de hand ligt omdat het niet altijd gemakkelijk is feedback of informatie te krijgen van ministeriële kantoren of ABI’s over hun aankopen, in het bijzonder fairtradeaankopen.
25 instanties hebben op de enquête geantwoord, de belangrijkste resultaten worden hieronder weergegeven:
2A: 100% van de gewestelijke overheidsdiensten consumeren 2 FT-producten, waaronder koffie (of verbinden zich daartoe voor hun volgende aanbestedingen)
12B: >50% van de ABI’s van categorie 1 en 2 consumeren 2 FT-producten, waaronder koffie (of verbinden zich daartoe voor hun volgende aanbestedingen)
4A: 100% van de gewestelijke diensten en >50% van de ABI’s van categorie 1 en 2 communiceren regelmatig intern
4B: de campagne “Maak van Brussel een Fair Trade Gewest” krijgt twee keer per jaar aandacht in de media
- Aan slechts twee van de zes subcriteria van de geanalyseerde criteria 1-2-4 werd voldaan door de verschillende overheidsinstanties. Brussel-Hoofdstad is dus voorlopig nog niet klaar voor de titel ‘Fair Trade Gewest’. Maar er is duidelijk potentieel voor vooruitgang.
- Het Parlement en vier kabinetten van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering verklaren dat ze meer dan twee fairtradeproducten consumeren, maar helaas is dit niet het geval voor meer dan de helft van de verschillende kabinetten.
- In vergelijking met 2021 is er een positieve evolutie op het vlak van de kennis van fairtradecriteria en is de aankoop van meerdere categorieën fairtradevoedingsproducten toegenomen bij overheidsinstanties. Nieuwe categorieën (honing, jam en chocoladepasta) hebben hun intrede gedaan.
- De eerste criteria voor de gunning van voedselproducten in overheidsopdrachten zijn de prijs, biologische labels en fairtradelabels.
- De meeste aankopers van instellingen en organisaties van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn nog onvoldoende vertrouwd met non-foodproducten uit de eerlijke handel.
- Een vijfde van de organisaties die hebben geantwoord, beschikt over personeel dat zich specifiek bezighoudt met duurzame aankopen.
- Het merendeel van partners-leveranciers van fairtradeproducten die de Brusselse instanties vermelden, is geen lid van de Belgian Fair Trade Federation (BFTF) en is ook niet uitsluitend actief op het gebied van eerlijke handel en/of duurzame producten.
10 aanbevelingen voor verdere vooruitgang
Om verder te evolueren naar het behalen van de titel Fair Trade Gewest formuleren de auteurs van de studie die Brussels International financierde, tien aanbevelingen, tien concrete acties:
- Een praktische gids aanbieden, met onder meer specifieke clausules om op te nemen in overheidsopdrachten
- Het nodige doen om te komen tot een aankoopplatform voor voeding en non-food voor alle instellingen en instanties in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
- Een gewestelijk netwerk onder de instanties in het leven roepen met twee contactpersonen per instantie.
- Sensibilisering en informatieverstrekking versterken, door met name een specifiek luik op te nemen over de milieu-impact van fairtradepraktijken.
- Een kader voor publiek-private uitwisselingen in het leven roepen om tot betere duurzame aankooppraktijken te komen (waaronder fair trade).
- De ambities inzake non-foodproducten opvoeren.
- Co-creatie van non-food fairtradeproducten met producenten bevorderen, de “reverse fair trade purchasing” benadering.
- De korte ketens binnen de eerlijke handel bevorderen.
- Eerlijke handel opnemen in de MVO-strategieën van instellingen en organisaties.
- Transparante rapportage systematisch verplicht maken
Het Platform voor eerlijke handel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zal bepaalde van deze aanbevelingen bij voorrang opnemen in zijn actieplan 2024.
