Flashback: 2009, de melkcrisis in Europa bereikt haar hoogtepunt. Boze Belgische boeren op rand van het faillissement lozen miljoenen liters melk in een wei. De situatie vandaag is nauwelijks rooskleuriger. De prijs van ‘gewone’ (niet-biologische) melk bedroeg in 2018 gemiddeld 34,27 euro per 100 liter terwijl de productiekosten rond de 40 tot 45 euro per 100 liter* bedragen, als het loon voor de producent wordt meegerekend. De landbouwers van bij ons eisen ook een eerlijke prijs, een eerlijke handel. En daar heeft de consument wel oren naar. Volgens de barometer eerlijke handel 2018 in opdracht van het Trade for Development Centre vindt 62 % van de mensen in België dat eerlijke handel ook mogelijk moet zijn voor producten van Belgische of Europese boeren.
Het begrip eerlijke handel dat altijd werd gebruikt om het solidaire handelsverkeer tussen het Zuiden en het Noorden aan te duiden, doet zo zijn intrede in het debat over ons landbouwbeleid. De fairtradebenadering zou ook kunnen worden gebruikt voor Europese producenten om zo een duurzaam landbouwmodel te bekomen dat het sociale weefsel stimuleert. Producenten die hun boerderij als een levend ecosysteem zien en kwalitatieve, gezonde en voedzame producten aanbieden met respect voor de gebruikte natuurlijke grondstoffen en dus respectvol voor de consument.
In België werden al enkele initiatieven opgestart:
Fairebel
Fairebel, het solidaire merk dat 500 Belgische boeren verenigt, brengt onder meer halfvolle melk, chocolademelk, boter en diverse soorten ijs op de markt. “Onze missie is zorgen voor een melkprijs die de productiekosten dekt, inclusief een fatsoenlijk loon, en familiebedrijven beschermen”, zegt Erwin Schoepges, voorzitter van Faircoop, de coöperatie achter het merk Fairebel.
Appelsap Oxfam Fair Trade
Oxfam Fair Trade heeft zijn appelsap vervangen door een 100 % vers, duurzaam en fairtrade Belgisch appelsap dat afkomstig is uit boomgaarden in omschakeling naar biologische landbouw. ”Onze focus blijft liggen op onze relaties met producenten uit het Zuiden maar er komt meer ruimte voor solidaire en duurzame Noordproducten, voor korteketenproducten. Dat opent ook nieuwe kansen voor lokale samenwerkingsinitiatieven met producenten van dichter bij ons”, zei Luc Van Haute, voormalig directeur bij Oxfam Fair Trade/Oxfam-Wereldwinkels. De prijs die Oxfam betaalt voor dit appelsap is een eerlijke prijs, die werd overeengekomen met de fruittelers.
Ethiquable
Ethiquable heeft een gamma aan landbouwproducten uit het Noorden ontwikkeld. Het gaat onder meer om linzen, kastanjecrème, olijfolie, pastasoorten van Siciliaanse tarwe of, dichterbij huis, confituur en Luikse siroop. Ethiquable heeft ervoor gekozen om voor die producten dezelfde criteria te hanteren als voor producten uit het Zuiden, binnen een bijzondere overeenkomst en met een gedetailleerd lastenboek. Ook hier volgt het zijn eigen credo en stemt het zijn aanbod van ethische producten af op de vraag. “Consumenten hebben steeds meer aandacht voor lokale producten en verkiezen de boerenlandbouw van bij ons. Op die manier nemen bio- en fairtradeproducten de plaats in van conventionele producten in op ons bord,” zegt Vincent De Grelle hierover.
Prix juste Producteur
Het keurmerk Prix juste Producteur is een fairtrade-initiatief voor de Belgische landbouwproducenten. Het wil hen in staat stellen om hun productiekosten (inclusief hun werkuren) in rekening te brengen. Dat keurmerk werd gecreëerd door het Collège des producteurs. Het labelt de kwaliteit van de handelsrelaties tussen de producenten en hun eerste klant (bij rechtstreekse verkoop is dat de eindgebruiker, anders is de eerste klant gewoon een zuivelfabriek, een slachthuis, …). Het label is gebaseerd op 15 criteria die zijn opgebouwd rond 4 pijlers: Rekening houden met de productiekosten, de onafhankelijkheid van de producenten, de producentengroeperingen, de transparantie en de duur van de verbintenissen.
Paysans du Nord
Onder het label Paysans du Nord biedt Oxfam-Magasins du Monde de consument sinds 2013 een assortiment duurzame landbouwproducten aan van verschillende Belgische en Europese leveranciers (Brasserie de la Lesse, Ethiquable …), een aanvulling op het bestaande gamma eerlijke producten. “Het idee leefde al lang binnen de beweging en verschillende Wereldwinkels fungeerden al jaren als depot van groenteabonnementen“, vertelt Sophie Tack, Director for Partners & Campaigns.
BFTF
“We hebben vastgesteld dat de eerlijke Noord-Zuidhandel en de eerlijke Noord-Noordhandel elkaar meer aanvullen dan dat ze elkaar tegenwerken”, daarom verwelkomt de Belgian Fair Trade Federation BFTF onder haar leden verschillende producenten, Belgische distributeurs van landbouwproducten die werken met de korte keten.
