Het woord ‘Horamama’ is in Burundi vooral bekend van een traditioneel lied dat vrouwen zingen op weg naar het veld of terug naar huis. Het betekent ‘moed’ of ‘kracht’ en moet hun vermoeidheid doen vergeten. Vandaag is Horamama de merknaam van de koffie van COCOCA, een unie van 39 coöperaties verspreid over het hele land.
Koffie is de belangrijkste grondstof in Burundi. In 1994 besliste de Burundese regering de koffiesector te privatiseren. Her en der ontstonden coöperaties, maar het was niet evident om overeind te blijven en een dienstverlening uit te bouwen voor hun leden. Om meer toegevoegde waarde te creëren, zochten tientallen coöperaties jarenlang naar middelen om eigen wasstations op te zetten. Om dat proces te versnellen en vooral om de commercialisering en export van hun arabicakoffie naar een hoger en professioneler niveau te tillen, richtten zij eind 2012 COCOCA op. Vandaag telt de unie 39 coöperaties en 30.000 leden-koffieboeren.
Sterke speler
Met de hulp van een aantal donoren en grote klanten groeide COCOCA de voorbije jaren uit tot een stevige speler op de Burundese koffiemarkt. Van december 2014 tot december 2017 was het Trade for Development Centre (TDC) één van die donoren. Doel van het project was het versterken van zowel de overkoepelende unie als de coöperaties die er deel van uitmaken, en dat op verschillende vlakken:
- Er werd hard gewerkt aan het correct verzamelen en verwerken van de productiecijfers van alle coöperaties. Dit zijn essentiële data om toekomstige plannen op te baseren.
- Er werden talrijke sessies ingericht om de verantwoordelijken en de boekhouders van de coöperaties toe te laten het financieel management te verbeteren en de rapportering beter te structureren.
- Tenslotte werden vier animatoren aangeworven – één per regio – om de leden intensiever te begeleiden. 2500 boeren kregen sessies rond duurzame teeltwijzen om zowel de kwaliteit als de kwantiteit van de productie op te krikken.
Enorme groei
Geen onderdeel van het TDC-project maar wel een belangrijke stap voor COCOCA was de bouw en de ingebruikname van de eigen koffieverwerkings-fabriek in 2016. Hierdoor is de organisatie in staat de hele keten van koffiebes tot exportklare groene koffie zelf te beheren. De productiesite kreeg de naam Horamama en is de eerste in Burundi met een eigen droogmolen. In de periode 2014-2017 steeg het volume verkochte koffie van 350 naar 12.000 ton. In 2014 exporteerde COCOCA 4 containers Fairtradekoffie van drie gecertificeerde coöperaties. In 2017 was het aantal Fairtradegecertificeerde coöperaties al gestegen tot 17 en werden 21 containers verkocht onder Fairtradevoorwaarden. Momenteel is COCOCA goed voor ongeveer 15 % van de Burundese koffieproductie.
Marketingcoaching
Als verlengstuk van het project solliciteerde COCOCA in 2016 bij TDC voor deelname aan het programma marketingcoaching. De kandidatuur werd aanvaard en in maart en oktober 2017 trok een TDC-coach naar Burundi voor twee sessies van een week. Op het programma van de eerste sessie stond een grondige analyse van de marktpositie van COCOCA, inclusief een brainstorm rond de sterktes, zwaktes, bedreigingen en opportuniteiten voor de organisatie (SWOT). Daarin werd het belang onderstreept om samen met andere Burundese exporteurs te werken aan het globale imago van Burundese koffie, maar om tegelijk de eigen, unieke kwaliteiten van de Horamamakoffie voldoende in de verf te zetten. Al snel bleek het sleutelwoord ‘kwaliteit’ te zijn. Omdat COCOCA coöperaties heeft over het hele land en de kwaliteit de voorbije jaren flink is opgeschaald, kan de organisatie nu ook voldoende grote volumes leveren van verschillende soorten kwaliteitskoffie en premiumkoffies (de zogenaamde café de spécialité).
Die denkoefening leidde na de tweede sessie tot een ambitieus marketingplan. Het streefdoel is om tijdens het oogstseizoen 2018-2019 minstens 100 containers te exporteren, waarvan 60 met gecertificeerde koffie (vooral Fairtrade en Utz), café de spécialité of Café des Femmes (een specifieke koffie geproduceerd door vrouwelijke leden). In het plan gaat ook aandacht naar het vinden van voldoende kopers. Dit behelst zowel het aanhouden van bestaande klanten, waaronder Colruyt dat al een jarenlange en uitgebreide commerciële relatie heeft met COCOCA, als het vinden van nieuwe. Om de aanwezigheid op beurzen voor te bereiden werden folders, website en andere communicatiematerialen nog een keer kritisch bekeken.
Project in cijfers
De financiële ondersteuning van COCOCA door TDC liep van december 2014 tot december 2017 en bedroeg € 105.567,63. In die periode vonden ook verschillende coachingsessies plaats, zowel in marketing als in finance & business management. Bij dat marketingtraject hoort ook € 15.000 steun om concrete materialen uit te werken.
Dusangirijambo en Nkamwa Yacu
Het TDC-project beperkte zich niet enkel tot de overkoepelende unie, ook twee individuele coöperaties kregen aparte steun om specifieke problemen aan te pakken.
De medewerkers en de leden van de coöperatie Dusangirijambo in het noordoosten van het land kregen verschillende sessies rond organische teeltwijzen en rond het beheer van hun organisatie. Er werden drie kwekerijen opgezet met koffieplantjes en met plantjes die tot schaduwbomen moeten uitgroeien. Samen met de lokale gemeenschap werd hard gewerkt aan de aanleg van hagen om bodemerosie op de heuvels tegen te gaan. Dankzij deze inspanningen behaalde de coöperatie naast zijn Fairtradecertificatie ook een Rainforestcertificatie en steeg het ledenaantal van 200 naar 1300.
De resultaten van het project waren zeer positief, zowel kwantitatief (de productie groeide van 100 naar 850 ton) als kwalitatief (het percentage koffie van goede kwaliteit steeg significant). Het streefdoel blijft een biocertificatie, de beste garantie op betere prijzen.
De coöperatie Nkamwa Yacu situeert zich in dezelfde regio. Daar lag de focus op de productie van organische mest. Verschillende compostsites werden opgericht en boeren kregen vorming rond de productie en het gebruik ervan. Maar liefst 20 km haag werd aangeplant om de bodem te beschermen tegen erosie. In het eerste jaar van het project steeg de koffieproductie, in het tweede jaar daalde ze omdat de boeren omwille van de politieke crisis en de dalende koffieprijzen minder koffie aangeplant hadden.
Projecten in cijfers
De financiële ondersteuning van Dusangirijambo door TDC bedroeg € 35.669.98 tussen december 2014 en december 2017. Voor Nkamwa Yacu was dit € 34.891.70 van december 2014 tot december 2016.
Lees ook
IDEP, producent van plantaardige olie in Burundi en Oeganda
In Burundi runnen Denise Nzeyimana en Adélard Nkeshimana het bedrijf IDEP dat zonnebloemolie produceert. Sinds 2017 wordt hun bedrijf gecoacht door het Trade Development Centre. Een terugblik op een ondernemerservaring en de indrukwekkende vooruitgang die het bedrijf heeft geboekt.
Koffie: Consumenten drinken, kleine producenten drinken het kopje
De koffie-industrie zwemt in paradoxale omstandigheden. Aan de ene kant wordt de drank over de hele wereld meer geconsumeerd en genoten dan ooit tevoren. Aan de andere kant is de beloning van de producenten op het laagste punt, zozeer zelfs dat meer dan de helft van hen nu de vruchten van hun arbeid met verlies verkoopt…
TDC ondersteunt coöperaties van koffieproducenten in Burundi
Burundi is een erg arm land gelegen in Centraal-Afrika. De koffieteelt vormt er de grootste bron van inkomsten voor bijna 750.000 families en genereert meer dan de helft van de exportinkomsten van het land. De privatisering van de koffiesector heeft ervoor gezorgd dat de boeren zich begonnen te organiseren en dat ze eigen verwerkingseenheden opstartten.
TDC ondersteunt het Consortium voor coöperaties van koffieproducenten (Cococa) en twee van haar leden zodat ze groter deel van de toegevoegde waarde van de keten kunnen ontvangen.
